Czym jest kwas askorbinowy?

Wiemy o nim dużo, jednak wokół kwasu askorbinowego narosło również sporo mitów, o których warto mówić. Czym dokładnie jest kwas askorbinowy? Jak działa na ludzki organizm i w czym może pomagać?

Kwas askorbinowy - właściwości

Kwas askorbinowy zdecydowanie bardziej znany jest pod nazwą witamina C. Kwas askorbinowy jest jednocześnie jedną z najbardziej popularnych substancji, które są chętnie suplementowane, choć można dostarczyć go do organizmu również w postaci pożywienia z dobrze zbilansowanej diety. Jednocześnie kwas askorbinowy jest dla organizmu ludzkiego bardzo ważną substancją, bo - wbrew powszechnemu przekonaniu - odpowiada nie tylko za odporność i jest wsparciem w leczeniu przeziębienia, ale również pełni kilka istotnych ról w poszczególnych układach w ciele człowieka.

Witamina C i działanie antyoksydacyjne

Działanie witaminy C (inaczej: kwas askorbinowy) jest nie do przecenienia, jeśli chodzi o działanie antyoksydacyjne. Chroni przed rozwojem w ludzkim ciele wielu szkodliwych komórek, a tym samym chroni przed chorobami. Jest także silnym przeciwutleniaczem. 

Zobacz także: Askorbinian sodu

Wsparcie witaminy C - choroby układu krążenia

Witamina C wspomaga organizm w walce z chorobami naczyniowo-sercowymi, jest również pomocna przy leczeniu choroby wieńcowej, dzięki niej bezpieczniejsze są również naczynia krwionośne. Jedną z jej ról jest wzmacnianie i uszczelnianie naczyń krwionośnych. Może być pomocna także przy obniżaniu ciśnienia. Wpływa na poprawę poziomu złego cholesterolu.

Działanie kwasu askorbinowego na skórę

Witamina C odnalazła swoje szerokie zastosowanie także w kosmetologii, ponieważ odkryto jego zbawienne właściwości dla skóry. Wysokie dawki kwasu askorbinowego są w stanie przyspieszać gojenie się ran, ale nie tylko. Witamina C bierze udział w syntezie kolagenu, dzięki czemu może opóźniać procesy starzenia się skóry. Reguluje także produkcję kolagenu, dzięki czemu finalnie ma wpływ na zatrzymanie elastyczności i sprężystości skóry bez zmarszczek. W przypadku kolagenu warto jednak powiedzieć słowo więcej, ponieważ jest to białko, które jest składnikiem większości ludzkich tkanek. Jego właściwy poziom w ludzkim ciele może zatem przyczynić się do zachowania sprawności wielu innych układów, w tym również kostnego, czy układu wzroku. 

Witamina C na odporność

Zastosowanie kwasu askorbinowego kojarzone jest najbardziej w kontekście odporności. Chociaż nie ma naukowego potwierdzenia faktu, że kwas askorbinowy jest w stanie wyleczyć przeziębienie, to z pewnością regularne przyjmowanie witaminy C może pomóc przed tymi przeziębieniami się ochronić. 

Niedobór witaminy C

Niedobór witaminy C w organizmie człowieka może skutkować poważnymi konsekwencjami. Do najbardziej istotnych należy obniżenie jakości naczyń włosowatych, a następnie rozwój niedokrwistości. Witamina C zapewnia ochronę przed mało już znanymi (również dzięki jej szerokiej dostępności) chorobami, takimi jak szkorbut. Przy braku witaminy C może rozwijać się również astma, a także może dojść do zmian w chrząstkach i kościach. Jeśli witaminy C brakuje przewlekle, może rozwinąć się m.in. miażdżyca. Poszczególnym sytuacjom towarzyszą oczywiście konkretne objawy niedoboru. Jeśli tylko się pojawią lub stają się coraz bardziej uciążliwe, warto skonsultować je z lekarzem lub zbadać poziom witaminy C w organizmie.

• Bóle mięśni i stawów, które nie są następstwem przeziębienia lub choroby na tle grypowym.
• Obniżenie odporności, które może skutkować częstszymi infekcjami.
• Trudności w gojeniu się ran, krwawienie dziąseł.
• Skłonność do pojawiania się siniaków na ciele.

Ponieważ przewlekły niedobór kwasu askorbinowego może mieć dla człowieka bardzo poważne konsekwencje, warto mieć jego poziom pod kontrolą. Posłużą temu nie tylko badania, ale również odpowiednia, dobrze zbilansowana dieta, przy której mamy pewność co do tego, że witaminę C dostarczamy w odpowiednich ilościach.

Jak dostarczyć witaminę C do organizmu?

Witamina C to związek bardzo powszechny. Możemy ją suplementować przy użyciu kapsułek lub kropli, jednak spore jej ilości znajdziemy również w pożywieniu. Dostarczanie odpowiednich ilości kwasu askorbinowego za pomocą diety jest najprostszym sposobem. Wbrew pozorom to nie owoce cytrusowe zawierają jego największe ilości. Gdzie zatem szukać naturalnej witaminy C?

• Dzika róża;
• Czarna porzeczka;
• Natka pietruszki;
• Papryka;
• Brukselka;
• Brokuły;
• Truskawki;>
• Poziomki;
• Papaja;
• Cytryna;
• Pomarańcza;
• Szpinak;
• Kalafior.

Warto pamiętać również o tym, że najwięcej kwasu askorbinowego można dostarczyć do organizmu z pomocą warzyw i owoców, które nie zostały poddane procesowi gotowania. Jeśli jest to konieczne, zdecydowanie lepiej wybrać gotowanie na parze.

Zobacz także: Liposomalna witamina C

Kwas l-askorbinowy - czy jest lewoskrętny?

Witamina C doczekała się również swoich własnych mitów, na temat których debata toczy się już od lat. Wśród zwolenników medycyny naturalnej pojawiły się doniesienia, że istnieje witamina C lewoskrętna, a dokumentowano to faktem, że często przed właściwą nazwą kwasu askorbinowego pojawia się litera "L", tworząc kwas l-askorbinowy. W rzeczywistości to dokładnie ta sama substancja, a litera "L" oznacza jedynie budowę chemiczną substancji. Kwas l-askorbinowy nie musi być zatem w żaden sposób wyróżniany.

Co więcej, witaminę C, którą określa się mianem "lewoskrętnej" również należy włożyć między bajki. W każdej swojej postaci, czy to pod postacią kwasu l-askorbinowego, który wykazuje aktywność biologiczną i jest cenny dla człowieka, czy też pod postacią nieaktywnego biologicznie kwasu d-askorbinowego, witamina C jest prawoskrętna. Wynika to z aktywności optycznej, jaką wykazują się substancje chemiczne. Wiązka światła przechodząca przez substancję poddaje się skręcalności optycznej i robi to zgodnie ze wskazówkami zegara. Zatem istnienie lewoskrętnej witaminy C jest jedynie chwytem marketingowym.

Syntetyczna czy naturalna witamina C?

Czy istnieje różnica pomiędzy kwasem askorbinowym pozyskiwanym w sposób syntetyczny i naturalny? Okazuje się, że nie. Jest to dokładnie ta sama substancja, która tak samo potrzebna jest do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Badania nie wykazały na ten temat żadnych istotnych różnic.

Suplementacja witaminy C - w jakich dawkach

Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy C? W jakich sytuacjach można mówić o tym, że w organizmie jest zbyt niski poziom kwasu askorbinowego?

Wraz z wiekiem witaminy C powinno przyjmować się coraz więcej, oczywiście idzie za tym konieczność włączenia do diety większych porcji produktów, które zawierają witaminę C.

• Dzieci 1-3: 30 mg na dobę;
• Dzieci 4-12: 40 mg na dobę;
• Dzieci w wieku 13-18: 55-65 mg na dobę;
• Dorosłe kobiety: 75 mg na dobę;
• Dorośli mężczyźni: 90 mg na dobę.

Dawki należy dopasować również do aktualnego stylu życia. Mogą być one większe w przypadku kobiet karmiących, ludzi w podeszłym wieku, osób palących i nadużywających alkoholu, czy osób żyjących w silnym stresie. Należy indywidualnie dobierać dawki w przypadku osób chorujących przewlekle.

Przedawkowanie kwasu l-askorbinowego

Do niedawna panowało przekonanie, że takie przedawkowanie nie jest możliwe. Jednak jeśli dzienne zapotrzebowanie jest systematycznie przekraczane, może dojść do sytuacji, w której organizm nie nadąży z wydalaniem witaminy C. Wówczas mogą pojawić się problemy z układem pokarmowym, np. nudności, wymioty, biegunka. Na skórze może to przybrać postać wysypki.

Bibliografia:

1. Kleszczewska E. Biologiczne znaczenie witaminy C ze szczególnym z uwzględnieniem jej znaczenia w metabolizmie skóry. Pol Merk Lek 2007;23:462.
2. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., "Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranian Journal of Life Sciences" 2015
3. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012
4. Gertig H, Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2008.