L-karnityna - sprawdź jakie korzyści możesz dzięki niej osiągnąć

Czym jest karnityna?

Karnityna jest organicznym związkiem chemicznym, który jest syntezowany w organizmie człowieka, jednak potrzebne są do tego dwa aminokwasy: metionina oraz lizyna. Prawie całość wyprodukowanej przez organizm karnityny znajduje się w mięśniach szkieletowych, choć jest wytwarzana w wątrobie, nerkach oraz mózgu. Mechanizm działania karnityny dotyczy głównie układu mięśniowego.

Od niego również karnityna wzięła swoją nazwę, tuż po tym, jak została odkryta w 1905 roku. "Mięso" w języku łacińskim to "carnis", a że właśnie z mięśni karnitynę wyizolowano, to fakt ten uczczono odpowiednią nazwą. Jednak musiało minąć dokładnie pół wieku, zanim ponownie pochylono się nad badaniami tego organicznego związku chemicznego i odkryto jego właściwości.

Właściwości karnityny

Karnityna występuje w organizmie w postaci dwóch izomerów: L oraz D. Wśród nich jedynie izomer L wykazuje aktywność biologiczną, stąd też karnitynę właściwie powinno określać się mianem L-karnityny, chociaż bardzo często używana jest również nazwa bez określania izomeru. Warto jednak znać powód różnych zapisów.

Wśród właściwości L-karnityny możemy wymienić co najmniej kilka, które mają znaczący wpływ na ludzki organizm:

• Bierze udział w metabolizmie lipidów - transportuje długołańcuchowe kwasy tłuszczowe do mitochondriów. Tam ulegają one specjalnym przemianom, tj. beta-oksydacji, a efektem tego procesu jest powstawanie energii niezbędnej do funkcjonowania komórek.
• Usuwa krótkołańcuchowe i średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które w zbyt dużej ilości mogą być toksyczne.
• Obniża poziom złego cholesterolu we krwi.
• Wpływa na aktywność hormonów tarczycy oraz testosteronu.

Wymienione działania wpływają na szereg dobroczynnych dla ludzkiego organizmu korzyści, które niesie ze sobą karnityna. Wśród najważniejszych należy wymienić:

• Działanie antyoksydacyjne i przeciwutleniające. Ma to znaczenie w przypadku zwalczania szkodliwych wolnych rodników, czyli reaktywnych form tlenu (oksydantów), których obecność i działanie w ludzkim organizmie może być przyczyną wielu - również poważnych - schorzeń.
• Działanie L-karnityny ma znaczenie również ze względu na proces termogenezy i termoregulacji. Obecność L-karnityny sprawia, że organizm jest w stanie szybciej adaptować się do konkretnej temperatury, nawet jeśli styka się ze skrajnościami.
• Karnityna wpływa pozytywnie na naturalny rozrost tkanki mięśniowej, ponieważ bierze udział w metabolizmie rozgałęzionych aminokwasów. Należą do nich leucyna, walina oraz izoleucyna. Karnityna bierze także udział w przemianach węglowodanów. Daje możliwość lepszego wykorzystania przez organizm wysokiego stężenia glikogenu.
• Działanie L-karnityny wspiera poprawną czynność skurczową mięśni, ponieważ bierze udział w biosyntezie neuroprzekaźnika - acetyloholiny.
• Karnityna wykazuje również właściwości, które wspomagają układ nerwowy. Bierze także udział w ochronie komórek nerwowych.

Czy karnityna pomaga w odchudzaniu?

Karnityna jest dobrze znana wśród osób aktywnych fizycznie, które chcą zwiększyć swoją efektywność, a także zadbać o właściwy przyrost tkanki mięśniowej. Jednak L-karnitynę chcą przyjmować również osoby, które zmagają się ze zbyt wysoką wagą i wdrażają działania, które pomogą im pozbyć się zbędnych kilogramów. Czy karnityna może w tym pomóc?

Zapobieganie otyłości z wykorzystaniem karnityny może mieć miejsce dzięki temu, że przyspiesza metabolizm tłuszczów. Dokładniej rzecz ujmując, karnityna zamienia tłuszcz zapasowy w energię, a to może pomóc w procesie redukcji wagi. Stąd też karnityna jest często składnikiem suplementów dla osób odchudzających się i może stanowić realne wsparcie w tym procesie.

Warto jednak pamiętać, że zażywanie suplementów powinno być jedynie częścią procesu redukcji wagi. Najszybsze i najzdrowsze efekty tego procesu można uzyskać przy połączeniu zdrowej, zbilansowanej diety, aktywności fizycznej oraz dobrze dobranej grupy suplementów.

Co daje regularna suplementacja L-karnityny?

Złożoność procesów, w których bierze udział karnityna, nie zawsze jest transparentna i zrozumiała. Warto to przełożyć na konkretne korzyści, jakie niesie ze sobą odpowiedni poziom tego nieorganicznego związku chemicznego. Regularne przyjmowanie może przyczynić się do:

• Poprawy funkcjonowania naczyń krwionośnych;
• Redukcji uciążliwego chronicznego zmęczenia;
• Szybszej i efektywniejszej redukcji tkanki tłuszczowej;
• Poprawy funkcjonowania mózgu, również podczas intensywnego wysiłku umysłowego, podnosi poziom serotoniny;
• Zmniejszenia niedotlenienia mięśni, które wywołane jest wysiłkiem fizycznym;
• Poprawy refleksu;
• Poprawy funkcji rozrodczych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Karnityna wpływa na jakość oocytów i embrionów, poprawia również wskaźnik owulacji i ciąż.

Dzięki L-karnitynie obserwuje się również poprawę jakości nasienia u mężczyzn, m.in. zwiększenie ruchliwości plemników. Z kolei u kobiet może być pomocna w procesie rozrodczym, jeśli występuje zespół policystycznych jajników (PCOS). Jej działanie jest zatem niezwykle szerokie.

Karnityna i sport

Dieta bogata w karnitynę oraz preparaty zawierające ten nieorganiczny związek chemiczny polecane są osobom, które zawodowo zajmują się uprawianiem sportu. Dotyczy to głównie sportów wytrzymałościowych, do których można zaliczyć chodziarstwo, triathlon, czy biegi długodystansowe. Zapasy karnityny w mięśniach przy takim wysiłku mogą się szybciej wyczerpywać, dlatego wskazane jest jej uzupełnianie. Suplementacja może te zapasy uzupełniać, a przez to wpływać na zwiększenie zdolności wysiłkowej sportowca. Karnityna może również łagodzić przebieg kontuzji mięśni.

W jakich produktach znajduje się najwięcej L-karnityny?

Organizm człowieka jest w stanie samodzielnie wytwarzać L-karnitynę, można ją również dostarczać z pożywieniem. Powinna to być jednak dieta odpowiednia zbilansowana, zawierająca spore ilości produktów pochodzenia zwierzęcego. Na niedobory mogą być zatem narażone osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej. Wówczas warto rozważyć dodatkową suplementację L-karnityny i przyjmować ją w postaci suplementów diety. W pożywieniu znajdziemy ją w następujących produktach:

• Mięso z kangura: 637 mg/100 g produktu. Ten produkt w naszej szerokości geograficznej jest jednak bardzo słabo dostępny.
• Konina, baranina, dziczyzna;
• Ryby;
• Mięso wieprzowe;
• Mięso z kurczaka;

To główne źródła L-karnityny, jednak nieco mniejsze ilości znajdziemy również w twarogu, maślance i grzybach. Niestety zarówno owoce, jak i warzywa nie zawierają zbyt dużych ilości L-karnityny i nie mogą być efektywnym źródłem jej uzupełniania. W związku z tym osoby na diecie wegańskiej powinny rozważyć przyjmowanie L-karnityny w postaci suplementów diety.

Zapotrzebowanie na L-karnitynę

Przyjmowanie właściwej ilości L-karnityny najlepiej przeliczyć na kilogram masy ciała. Przyjmowane ilości powinny zamykać się w przedziale 0,3-1,9 mg L-karnityny na kilogram masy ciała. Z kolei maksymalna dzienna dawka nie powinna przekraczać 15 mg/1 kg masy ciała. Warto zestawić ewentualne ilości przyjmowanej z pomocą suplementów karnityny z codzienną dietą. Jeśli bowiem organizm może sobie pozwolić na endogenną syntezę tego związku, nie ma konieczności przyjmowania dodatkowych, dużych dawek.

Przyczyny niedoboru L-karnityny

Wraz z dietą i przy naturalnych możliwość organizmu do syntezowania karnityny, nie powinno dochodzić do jej niedoborów. Najczęściej mają one miejsce wtedy, gdy dieta jest zbyt uboga w produkty pochodzenia zwierzęcego. Mogą jednak istnieć również inne przyczyny niedoboru karnityny.

• Cukrzyca;
• Niedoczynność tarczycy;
• Niedożywienie lub otyłość;
• Częste i bardzo intensywne aktywności fizyczne;
• Ciąża i laktacja.

Objawy niedoboru L-karnityny

Objawy niedoboru karnityny są dość charakterystyczne i łatwo powiązać je właśnie z tym stanem. Do najczęstszych należą:

• Osłabienie i zwiotczenie mięśni;
• Zanikanie mięśni szkieletowych;
• Osłabienie wydolności wątroby oraz nerek;
• Zwiększone ryzyko wystąpienia chorób na tle sercowym i naczyniowym;
• Kwasica metaboliczna.

Karnityna - skutki uboczne

Preparaty zawierające karnitynę są dobrze tolerowane przez większość organizmów. U ludzi zdrowych nie powinny wywoływać objawów niepożądanych. Czasem jednak zdarzają się łagodne reakcje niepożądane. Należy do nich ból brzucha, nudności, biegunka i wymioty.

Korzystne działanie karnityny można zaobserwować przy dawkach zalecanych przez producentów. Nie należy przekraczać zalecanej porcji, ponieważ nie zwiększy to skuteczności preparatu, a jedynie narazi osobę przyjmującą na niepożądane skutki uboczne.

Bibliografia:

1. Fliciński J., Malendowicz-Major B., Steinborn B. (2015). Pierwotne niedobory L-karnityny - objawy, zespoły kliniczne, postępowanie. Child Neurology. Vol. 24, Nr 49, s. 95-100.
2. Brooks J., Yesavage J.A., Carta A., Bravi D.: Acetyl L-carnitine slows decline in younger patients with Alzheimer’s disease: a reanalysis of a double-blind, placebo-controlled study using the trilinear approach. Int. Psychogeriatr., 1998, 10;
3. Pietrzak I., Opala G.: Rola karnityny w przemianie lipidowej człowieka. „Wiadomości Lekarskie” 1998, nr 1-2;