Laktoferyna – działanie i właściwości. Kiedy warto ją stosować?

Laktoferyna jest białkiem obecnym w wydzielinach gruczołowych i płynach ustrojowych. Ma ona wszechstronne działanie na organizm człowieka. Wspiera układ odpornościowy, chroni przed drobnoustrojami, niweluje stres oksydacyjny, wpływa na wchłanianie żelaza i wiele więcej. Sprawdź, jakie są właściwości laktoferyny i jak dostarczyć ją organizmowi.

Laktoferynę odkryto w 1939 roku. Przez kolejne lata prowadzono liczne badania. Pozwoliły one na ustalenie dokładnej budowy, struktury, właściwości i działania tej substancji. Okazało się, że ma ona szerokie zastosowanie. Dzięki temu zaczęto produkować preparaty z laktoferyną w celu wsparcia funkcjonowanie organizmu człowieka.

Czym jest laktoferyna?

Jest to wielofunkcyjne białko zaliczane do grupy transferyn – substancji wiążących żelazo. Jest to glikoproteina, której masa cząsteczkowa wynosi około 80 kD. W cząsteczce laktoferyny znajduje się około 700 aminokwasów. Skład aminokwasowy wykazuje duże podobieństwa międzygatunkowe. Białko pochodzące od ludzi jest aż w 69% zgodne z białkiem pochodzącym od bydła.

Laktoferyna występuje powszechnie u wszystkich ssaków. Jest obecna niemal w całym ustroju. Występuje w płynach ustrojowych i wydzielinach gruczołów. Produkują ją komórki nabłonkowe błon śluzowych, a także komórki krwi – dokładnie neutrofile (granulocyty obojętnochłonne).

Została odkryta jako czerwona frakcja białka mleka krowiego. W połączeniu z jonami żelaza przyjmuje charakterystyczny czerwony kolor. Cechuje ją wysokie powinowactwo do tego pierwiastka. Stąd też pochodzi jej nazwa. W łacinie "lacto" oznacza "mleczny", a "ferrum" odnosi się do "żelaza".

Laktoferyna – występowanie

Laktoferyna jest obecna w całym organizmie. W badaniach potwierdzono, że zawierają ją:

• łzy,

• ślina,

• nasienie,

• płyn mózgowo-rdzeniowy,

• pot,

• mocz i kał,

• woskowina uszna,

• żółć,

• wydzielina błony śluzowej dróg oddechowych i przewodu pokarmowego,

• wydzielina dróg rodnych.

Jednak najwyższe stężenie laktoferyny znajduje się w siarze oraz mleku. Ma to swoje uzasadnienie. Wraz z pokarmem noworodek otrzymuje substancje, które chronią go przed drobnoustrojami, ponieważ jego układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Laktoferyna jest elementem odporności wrodzonej (nieswoistej) i należy do pierwszej linii obrony.

Laktoferyna jest również składnikiem białka mleka krowiego, skąd została wyizolowana. W jednym litrze może być jej nawet 300 mg. Jest to jej najczęstsze pochodzenie w suplementach diety. Często jest też ekstrahowana z mleka koziego.

Jakie są właściwości laktoferyny?

Laktoferyna jest cząsteczką złożoną. Ma ona bardzo dużą zdolność do wiązania jonów żelaza. Połączenia te są odwracalne. Dzięki temu, że obecne w niej aminokwasy układają się w grupach, może wchodzić w reakcje z różnymi cząsteczkami o ujemnym ładunku. Nadaje to jej szeroki zakres aktywności.

Laktoferyna wykazuje:

• właściwości przeciwbakteryjne,

• właściwości antyoksydacyjne,

• właściwości immunomodulujące,

• właściwości przeciwzapalne,

• właściwości przeciwwirusowe,

• właściwości przeciwgrzybicze.

Nie są to jedyne właściwości, jakie ma laktoferyna. Działanie na organizm człowieka jest wielokierunkowe. Utrzymywanie jej na odpowiednim poziomie może przyczynić się do poprawy funkcjonowania komórek, tkanek i narządów.

Laktoferyna cechuje się niską toksycznością. Jest odporna na warunki produkcji żywności, wyższą temperaturę, a także działanie soków żołądkowych.

Działanie laktoferyny na organizm człowieka

Nad laktoferyną przeprowadzono wiele badań. Wszystkie jej właściwości i działanie zostały potwierdzone naukowo. Na rynku dostępne są suplementy diety, odżywki i kosmetyki, które zawierają laktoferynę. Dodaje się ją również do produktów leczniczych, które są wykorzystywane do łagodzenia objawów infekcji i stanu zapalnego.

Działanie antyoksydacyjne

Laktoferyna wykazuje działanie antyoksydacyjne. Oznacza to, że eliminuje z organizmu wolne rodniki tlenowe, które odpowiadają za stres oksydacyjny. W jego wyniku łatwo dochodzi do uszkodzenia DNA komórek. Sprzyja to nowotworzeniu oraz przyspieszeniu procesów starzenia się. W efekcie organizm nie funkcjonuje tak, jak powinien. Przyjmowanie przeciwutleniaczy działa ochronnie na komórki i tkanki.

Działanie antybakteryjne, antywirusowe i przeciwgrzybicze

Laktoferyna wykazuje silne działanie przeciwdrobnoustrojowe. Może niszczyć komórki lub hamować replikację wirusa, bakterii, grzybów oraz pierwotniaków. Dzieje się to poprzez ograniczenie patogenom dostępu do żelaza. Bez tego pierwiastka drobnoustroje nie są w stanie funkcjonować. Dzięki laktoferynie dochodzi do ich osłabienia. Nie są w stanie bronić się przed komórkami układu odpornościowego.

Laktoferyna a wchłanianie żelaza

Laktoferyna ma wysoką zdolność do wiązania jonów żelaza. Wykazuje powinowactwo do tego pierwiastka nawet 300 razy wyższe niż transferyna. Może ono wzrastać w kwaśnym środowisku. Dlatego wchłanianie żelaza może zachodzić także w stanach zapalnych.

Laktoferyna pozwala uniknąć niedoboru żelaza, ponieważ zwiększa jego wchłanianie z żywności. Dzięki temu, że jest obecna w mleku matki, zaobserwowano, że deficyt tego pierwiastka nie występuje u niemowląt w pierwszych 6 miesiącach życia. Wielu ekspertów jest zgodnych, że suplement diety z laktoferyną może sprawdzić się pomocniczo w leczeniu niedokrwistości.

Układ odpornościowy a laktoferyna

Działanie laktoferyny na układ odpornościowy to właściwie najważniejsza funkcja tego białka. Reguluje ono układ odpornościowy, ponieważ może stymulować lub blokować odpowiedź immunologiczną. Oznacza to, że ma zarówno działanie przeciwzapalne, jak i prozapalne – wszystko zależy od aktualnych potrzeb organizmu. Przez wielu badaczy laktoferyna jest z tego powodu nazywana sensorem immunologicznym lub inteligentną cytokiną.

Gdy dochodzi do zakażenia, laktoferyna jest uwalniana z neutrofilów. Działa jako aktywator pozostałych komórek układu immunologicznego. Wzmacnia działanie makrofagów, limfocytów B i komórek dendrytycznych, których zadaniem jest prezentowanie antygenów. Może także przyspieszać dojrzewanie limfocytów B i T oraz zmieniać proporcje między nimi.

Za wspieranie układu odpornościowego odpowiada także powinowactwo laktoferyny do żelaza. Jak wcześniej wspomniano, dzięki niemu drobnoustroje nie mają prawidłowych warunków do bytowania i namnażania się.

Laktoferyna a zdrowa skóra

Laktoferyna jest bardzo ważną substancją dla osób, które chcą zachować w zdrowy wygląd skóry. Szczególnie dobrze sprawdza się przy trądziku, ponieważ działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, a także reguluje wydzielanie sebum. W badaniach prowadzonych na ochotnikach odnotowano, że regularne dostarczanie organizmowi suplementów z laktoferyną spowodowało zmniejszenie się zmian skórnych wywołanych trądzikiem o ponad 30%.

Zapotrzebowanie na laktoferynę

Zapotrzebowanie organizmu na laktoferynę nie jest stałe. Zwiększa się ono w okresie zwiększonej zachorowalności (październik-marzec) oraz w stanach rekonwalescencji, osłabienia i obniżonej odporności.

Suplementacja laktoferyny

Na rynku dostępne są suplementy diety, które zawierają laktoferynę. Stosowanie preparatów zalecane jest przede wszystkim w stanach obniżonej odporności. Mogą po nie sięgać również te osoby, które chcą wesprzeć swój organizm w okresie zwiększonej zachorowalności na infekcje dróg oddechowych. Przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem.

Na rynku dostępnych jest wiele suplementów diety z laktoferyną. Mogą mieć one postać:

• łatwych do połknięcia kapsułek lub tabletek,

• proszku do sporządzania zawiesiny doustnej,

• kropli doustnych.

Preparaty z laktoferyną opierają się na mleku krowim. Bardzo dobrze wchłaniają się w przewodzie pokarmowym.

Nie należy stosować suplementów diety z laktoferyną przy uczuleniu na którykolwiek składnik preparatu. Ponadto szczególną ostrożność powinny zachować dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią. W ich przypadku o rozpoczęciu suplementacji zawsze powinien zdecydować lekarz.

Źródła:

1. J. Artym, M. Zimecki, Laktoferyna w profilaktyce i leczeniu zakażeń, "Zakażenia XXI wieku" 2018, nr 1, s. 27-34.

2. P. Gajda-Morszewski, K. Śpiewak, Laktoferyna - białko multipotencjalne, "Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Ścisłe" 2015, nr 10, s. 177-188.

3. K. Walkowiak, M. Adamski, J. Tumanowicz, Mleko w przemyśle kosmetycznym, "Kosmetologia Estetyczna" 2013, nr 3, s. 175-176.