Lecytyna - właściwości i zastosowanie

Czym jest lecytyna?

Lecytyna jest nie tyle związkiem, co mieszanką różnych związków, które w większości mają pozytywny wpływ na organizm człowieka. Odkryto ją w XIX wieku, dokładnie w 1846 roku, a po raz pierwszy została wyizolowana z żółtka jaja kurzego. Autorem tego odkrycia jest Theodor Nicolas Gobley. W składzie lecytyny znajduje się szereg cennych substancji, wśród których możemy wyróżnić:

• fosfolipidy (kwasy tłuszczowe, glicerol, grupa fosforowa, dodatkowy związek choliny, seryny lub inozytolu);
• glikolipidy;
• węglowodany;
• trójglicerydy;
• wodę;

Oleje stanowią ok. 30% składu każdego rodzaju lecytyny. Większe ilości lecytyny można pozyskać ze zwierząt, jednak jest to również proces droższy. W związku z tym w zdecydowanie przeważającej części pozyskuje się lecytynę jako produkt uboczny rafinacji olejów. Dzięki swoim właściwościom jest stosowana nie tylko w przemyśle spożywczym, ale również w przemyśle kosmetycznym.

Rodzaje lecytyny

Istnieją trzy rodzaje lecytyny:

• lecytyna sojowa;
• lecytyna rzepakowa;
• lecytyna słonecznikowa.

Różnią je od siebie przede wszystkim proporcje kwasów tłuszczowych. W składzie lecytyny rzepakowej odnajdziemy głównie kwasy tłuszczowe omega-3, z kolei w pozostałych dwóch rodzajach: lecytynie sojowej i słonecznikowej, kwasy tłuszczowe omega-6. To ważne, ponieważ obecność tłuszczy w tej substancji poprawia wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, m.in. witamin A, D, E i K.

Lecytyna sojowa

Właściwości lecytyny - jak działa w organizmie człowieka?

Lecytyna jest bardzo ważnym składnikiem budulcowym organizmu, wyróżnia ją również jej funkcja transportowa. Jest obecna właściwie w każdej komórce ciała człowieka, a szczególnie ważne jest jej działanie dla układu nerwowego.

• Lecytyna stanowi barierę ochronną ścian żołądka i bierze udział w przemianach cholesterolu.
• Obniża poziom cholesterolu, a także poprawia krążenie krwi;
• Dzięki zdolnościom polegającym na wbudowywaniu się w błony komórkowe naskórka, zwiększa jego elastyczność.
• Za sprawą lecytyny przenikanie różnego rodzaju substancji przez warstwę rogową staje się szybsze.
• Zwiększa wydolność, a także wpływa na przyspieszenie regeneracji po intensywnym wysiłku fizycznym;
• Opóźnia procesy starzenia;
• Wspomaga wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach;
• Bierze udział w procesach przemiany materii, a także jest niezwykle istotną częścią składową mózgu i tkanki nerwowej;
• Chroni osłonkę mielinową;
• Wpływa na pamięć i koncentrację, jest pomocna w stanach wzmożonego wysiłku umysłowego;
• Pobudza układ nerwowy;
• Przeciwdziała tworzeniu się kamieni żółciowych, a także chroni wątrobę przed marskością - polega to głównie na usprawnianiu procesu detoksykacji i regeneracji tego narządu;
• Pozytywnie wpływa na układ krążenia, biorąc udział w metabolizmie tłuszczów i cholesterolu.
• Wpływa pozytywnie na stan osób, które zmagają się z zaburzeniami maniakalno-depresyjnymi.

Lecytyna a płodność u mężczyzn

Skład lecytyny pozwala sądzić, że jest ona substancją, która pozytywnie wpływa na płodność u mężczyzn. Płyn nasienny zawiera dużą ilość lecytyny, a inozytol - który jest składnikiem lecytyny - jest niezbędny do wytwarzania tego płynu. Jedną z popularnych substancji stosowaną na potencję u mężczyzn, jest lukrecja. Ona również zawiera wysokie ilości lecytyny. Ze względu na te obserwacje można sądzić, że lecytyna może poprawiać sprawność seksualną mężczyzn.

Lecytyna a praca mózgu i układu nerwowego

Lecytyna pełni nie tylko rolę stymulującą wobec układu nerwowego, ale stanowi również jeden z elementów budujących tkanki mózgu. Buduje także otoczki mielinowe komórek układu nerwowego. Otoczka to substancja, która przylega bezpośrednio do wypustek nerwowych, które nazywane są aksonami. Tego rodzaju otoczka pełni funkcję ochronną, ale jest również izolatorem elektrycznym aksonów. Wpływa to na zwiększenie tempa przepływu impulsów we włóknach, a finalnie jest niezbędne do prawidłowego przekazywania informacji w mózgu. Nic zatem dziwnego, że lecytyna i preparaty, które ją zawierają, polecane są osobom, które pracują umysłowo. Mogą również wpływać na poprawę pamięci i koncentracji i osób starszych.

Lecytyna a witaminy

Lecytyna buduje błony komórkowe, ale dzięki temu, że zawiera duże ilości kwasów tłuszczowych, jest w stanie pomóc organizmowi we wchłanianiu witamin. 30% jej składników to składniki o charakterze tłuszczowym. To właśnie w tłuszczach rozpuszcza się część witamin, dlatego ich obecność w organizmie jest niezwykle istotna. Dodatkowo lecytyna zawiera cenne dla człowieka kwasy tłuszczowe, m.in. omega-3 i omega-6, w zależności od tego z jakiego produktu została pozyskana.

Lecytyna a układ odpornościowy

Lecytyna pobudza aktywność limfocytów i makrofagów. Ich rolą jest walka z drobnoustrojami, a także tworzenie pamięci immunologicznej. Dzięki niej organizm zyskuje wiedzę, w jaki sposób w sytuacji kolejnego ataku poradzić sobie z drobnoustrojem. Pod wpływem działania lecytyny zwiększa się również aktywność grasicy, która ma ogromne znaczenie dla układu odpornościowego i kieruje jego siły we właściwą stronę w momencie, gdy dochodzi do zagrożenia.

Lecytyna a układ pokarmowy

Lecytyna przede wszystkim chroni ściany żołądka i w ten sposób korzystnie wpływa na układ pokarmowy. Ma również znaczenie ze względu na ułatwianie trawienia i zwiększanie wchłanialności substancji odżywczych z układu pokarmowego. Wspomaga wątrobę, która dzięki niej jest w stanie szybciej usuwać toksyny z organizmu. Lecytyna jest w związku z tym polecana osobom, których organizm jest obciążony stałym lub długotrwałym przyjmowaniem leków.

Lecytyna a zdrowie skóry

Lecytyna jest coraz częściej wykorzystywana jako wsparcie w leczeniu trądziku różowatego, a także innych popularnych chorób skóry, w tym również łuszczycy i egzemy. Ułatwia przenikanie substancji przez warstwę rogową, czyli zewnętrzną warstwę naskórka.

Naturalne źródła lecytyny - w jakich produktach jest jej najwięcej?

Zdecydowanie warto ustalać dietę, zwracając uwagę na jej właściwości zdrowotne. Lecytyna znajduje się w bardzo wielu produktach i możemy dostarczać ją do organizmu dzięki odpowiednio dobranej diecie. Lecytyna występuje w następujących produktach:

• Żółtka jaj;
• Ziarna słonecznika;
• Rzepak oraz soja;
• Nierafinowany olej rzepakowy;
• Orzechy;
• Nabiał;
• Ryby;
• Pieczywo pełnoziarniste;
• Wątroba;
• Awokado;
• Oliwki;
• Zielone warzywa;
• Napar z siemienia lnianego.

Bogatym źródłem lecytyny mogą być również przeznaczone do tego suplementy diety. Najczęściej ma postać kapsułek. Należy je zażywać w ilościach wskazanych przez producenta i nie przekraczać wartości ujętych w informacji. Suplementy z lecytyną mogą być pomocne w okresach wzmożonego wysiłku fizycznego, zwłaszcza wtedy, gdy nie jesteśmy w stanie pokryć zapotrzebowania organizmu na lecytynę za pomocą samej diety.

Dawkowanie lecytyny

Dobowe zapotrzebowanie organizmu człowieka na lecytynę zależy od wieku.

• Dzieci poniżej 9 roku życia: 125-250 mg/doba;
• Dzieci 9-18 lat: 375-550 mg/doba;
• Mężczyźni: 550 mg/doba;
• Kobiety: 425 mg/doba;
• Kobiety ciężarne: 450 mg/doba;
• Kobiety w trakcie laktacji: 550 mg.

Warto pamiętać, że zalecana dzienna porcja suplementów diety może się nieznacznie różnić, w zależności od producenta. Nie każdy preparat będzie też przeznaczony dla kobiet w ciąży lub kobiet karmiących.

Dzienną dawkę można pokryć za pomocą samej diety, jednak warto przyjrzeć się ilości i jakości spożywanych produktów. Jeśli wśród nich niewiele jest produktów zawierających lecytynę, warto uzupełnić spożycie lecytyny z pomocą suplementacji. Ponieważ wspomaga ona koncentrację i procesy zapamiętywania, delikatnie warto zwiększyć dzienną dawkę w okresie, który wymaga od nas większej aktywności umysłowej.

Lecytyna - działania niepożądane i skutki uboczne

Lecytyna jest substancją bezpieczną i w przypadku osób zdrowych nie powinna wywoływać skutków ubocznych. Jeśli jednak długotrwale przekraczamy wskazaną dzienną dawkę, mogą wystąpić dolegliwości natury żołądkowej, m.in. nudności, wymioty, biegunka, a także bóle brzucha. Czasowe wstrzymane stosowania lecytyny powinno wówczas rozwiązać problem.

Lecytyna z witaminą E

Niektóre preparaty z lecytyną zawierają dodatkowo witaminę E. Ostrożność przy jej spożywaniu powinny zachować osoby, które zażywają również leki rozrzedzające krew. Witamina E jest wówczas niewskazana, dlatego warto wybrać preparat, w którym nie stanowi ona dodatku.

Dla kogo preparaty z lecytyną?

Dostępność lecytyny sojowej, rzepakowej, czy słonecznikowej, jest szeroka. Możemy odnaleźć ją w wielu produktach spożywczych i płynnie wprowadzać do swojego organizmu wraz z odpowiednio zbilansowaną dietą. Często decydujemy się również na dodatkową suplementację. Czy jest to wskazane? Komu mogą pomagać preparaty z lecytyną?

Lecytyna może być pomocna dla każdego, kto ma przed sobą czas wzmożonej aktywności umysłowej. Z racji tego, że pozytywnie wpływa na wiele układów w organizmie człowieka, przyda się również osobom żyjącym w ciągłym pośpiechu. Dodatkowa suplementacja wskazana jest również dla tych, którzy nie są w stanie dostarczyć organizmowi odpowiednich ilości tego składnika wraz z pożywieniem. Rozsądne i zgodne z zaleceniami zażywanie lecytyny powinno przynieść pozytywne skutki dla organizmu i jego poszczególnych układów.

Bibliografia:

1. Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Warszawa 2012.
2. Podgórska, M. Olszak, E. Solarska, Lecytyna – znaczenie i zastosowanie, "Przemysł Spożywczy" 2015.