Rola kwasu foliowego dla organizmu
Kwas foliowy jest znany również jako witamina B9. Naturalnie znajduje się w wielu owocach i warzywach. Jednak różne związki w nich zawarte mogą mocno ograniczać biodostępność tej witaminy. Wówczas potrzebny jest syntetyczny kwas foliowy, który lepiej się przyswaja i jest w stanie pełnić swoje dobroczynne funkcje.
Kwas foliowy jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Dzięki niemu możliwe jest odpowiednie działanie układów: nerwowego, sercowo-naczyniowego i krwiotwórczego. Kwas foliowy uczestniczy także w syntezie kwasów nukleinowych, a to z nich powstaje DNA. Ma również wpływ na tworzenie i rozwój erytrocytów (czerwone krwinki).
Kwas foliowy jest również istotnym czynnikiem w normowaniu poziomu homocysteiny. To bardzo ważne, ponieważ wysokie stężenie homocysteiny wpływa na zwiększenie ryzyka chorób układu krążenia i sercowo-naczyniowych, m.in. miażdżycy, niedoczynności tarczycy, czy nadciśnienia. W duecie z witaminą B12 kwas foliowy przekształca homocysteinę w postać metioniny, z której następnie powstaje m.in. serotonina, popularnie nazywana hormonem szczęścia.
Znaczenie kwasu foliowego w organizmie kobiety ciężarnej
Odpowiedni poziom kwasu foliowego jest szczególnie znaczący dla kobiet w ciąży. Co więcej, suplementacja kwasem foliowym jest ważna także dla kobiet, które planują zajście w ciąży. Istotne jest również przyjmowanie odpowiedniej ilości tej witaminy w początkowej fazie ciąży. Wynika to z faktu, że właśnie wtedy kształtuje się układ nerwowy człowieka.
Niedobór kwasu foliowego może wywołać szereg wad, które są niebezpieczne dla zdrowia i życia płodu, m.in. rozszczep kręgosłupa, przepuklina rdzenia kręgowego, czy bezmózgowie. Niedobór witaminy B9 może skończyć się również niepełnosprawnością intelektualną płodu, czy paraliżem dolnej części ciała. Dlatego też lekarz prowadzący ciążę zapewne zaleci przyjmowanie kwasu foliowego.
Objawy niedoboru kwasu foliowego
Objawy niedoboru kwasu foliowego mogą być podobne do objawów niedoboru innych ważnych witamin, dlatego warto uważnie obserwować swój organizm i swoje ciało. A dodatkowo odnosić ewentualne objawy do różnych czynników, na które się eksponujemy. Czasem trudno rozpoznać niedobór kwasu foliowego w szeregu dolegliwości, dlatego w razie wątpliwości, niedobór lub nadmiar kwasu foliowego możemy sprawdzić poprzez badanie poziomu kwasu foliowego we krwi.
Najczęściej występujące objawy zwiastujące niedobór kwasu foliowego to:
- blada i sucha skóra, nadmierne wypadanie włosów;
- szybkie męczenie się;
- osłabienie i częstsze bóle głowy;
- charakterystyczne pieczenie, które pojawia się na języku oraz stany zapalne języka;
- duszności i zawroty głowy;
- problemy z koncentracją;
- problemy ze snem;
- drażliwość, wahania nastrojów, częściej pojawiające się stany niepokoju;
- kołatanie serca;
- zahamowanie wzrostu w przypadku dzieci i młodzieży.
Wyżej wymienione objawy to najczęściej sygnały od organizmu, że należy zająć się jego stanem i włączyć suplementację kwasem foliowym. Jego przewlekły niedobór może się bowiem wiązać z bardzo poważnymi konsekwencjami, m.in. dysfunkcjami układu sercowo-naczyniowego, zahamowaniem wzrostu komórek w organizmie, niedokrwistością megaloblastyczną, czy miażdżycą.
Jakie są przyczyny niedoboru kwasu foliowego?
Chociaż przy niedoborze kwasu foliowego na myśl przychodzi przede wszystkim zbyt uboga dieta, to w rzeczywistości przyczyn takiego stanu może być o wiele więcej. Różnego rodzaju zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego i czynniki niezależne od nas, mogą do tego prowadzić i sprawiać, że suplementacja kwasu foliowego nie jest do końca efektywna. W tym przypadku należy wymienić:
- choroby tarczycy (głównie nadczynność tarczycy);
- choroby miąższu wątroby;
- antykoncepcja hormonalna;
- spożywanie zbyt dużych ilości alkoholu;
- stosowanie niektórych leków;
- wiek (na niedobór kwasu foliowego narażone są osoby starsze, ale również dziewczęta w okresie dojrzewania i niemowlęta).
Oczywiście trudno jest unikać niektórych czynników, istnieją również takie, na które nie mamy wpływu. Dlatego warto pamiętać o tym, by przy ekspozycji na nie, zadbać o regularne przyjmowanie witaminy B9.
Źródła kwasu foliowego
Sporo witaminy B9 znajdziemy w pożywieniu. Należy jednak wiedzieć, że foliany zawarte w poszczególnych produktach spożywczych są bardzo wrażliwe na poddawanie ich obróbce termicznej, przez to tracą swoją wartość. Jednak w przypadku niektórych produktów kwas foliowy może trafić do organizmu w swojej wartościowej postaci. Warto zatem zwrócić uwagę na dołączenie do swojej diety:
- nasion roślin strączkowych;
- ciemnozielonych warzyw (witaminę B9 znajdziemy w zielonych warzywach liściastych);
- produktów zbożowych z pełnego przemiału;
- owoców.
Najlepiej oczywiście sprawdzają się produkty surowe, nieprzetworzone, nieeksponowane na obróbkę termiczną. Zanikanie biodostępności kwasu foliowego zawartego w poszczególnych owocach i warzywach może następować również wtedy, gdy przechowujemy je zbyt długo. Im prostsza dieta, tym większa szansa na to, że naturalne źródła kwasu foliowego będą rzeczywiście stanowić jego dobre uzupełnienie, w tym także warto wziąć pod uwagę suplementację.
Przyjmowanie kwasu foliowego
Warto pamiętać o tym, że niebezpieczny jest przede wszystkim niedobór kwasu foliowego, ponieważ nadmiar z reguły wydalany jest wraz z moczem. Zanim jednak zaczniemy przyjmować kwas foliowy, należy również wiedzieć, że jeśli długotrwale przekraczamy dzienną zalecaną porcję, może dojść do maskowania niedoboru witaminy B12, a przez to do zaburzeń pracy układu nerwowego i pokarmowego.
Optymalna porcja kwasu foliowego to 0,4 - 0,8 mg na dobę, przy czym warto pamiętać, że witamina B9 w poszczególnych preparatach, przyswaja się lepiej, niż witamina B9, która pochodzi z pożywienia. Nie zaleca się przekraczania porcji 1 mg dziennie.
Bibliografia:
- K. Sikorska-Zimny, Występowanie oraz wpływ kwasu foliowego na organizm ludzki, ptfarm.pl.
- J. Gaszyńska, Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów, woia.pl.
