Rokitnik zwyczajny - gdzie rośnie?
Rokitnik pospolity spotykany jest zarówno w Europie, jak i Azji. W Polsce można natknąć się na niego na terenach nadmorskich, gdzie najczęściej dziko rośnie przy samych plażach na wydmach. Znany jest ze względu na swoje wszechstronne, prozdrowotne działanie, a także jako doskonałe źródło witaminy C, jednak obecnie w części znajduje się po ochroną. Wolno korzystać z owoców i liści rokitnika zwyczajnego tylko wtedy, gdy pochodzi on z dedykowanych do tego upraw. Co ciekawe, rokitnik pospolity jest na tyle wszechstronną rośliną, że można podjąć się jego uprawy we własnym ogrodzie. Stosuje się go w przypadku nasadzania żywopłotów, chociaż ze względu na jego charakterystyczne, intensywnie pomarańczowe owoce (jagody rokitnika), może być to również roślina ozdobna.
Rokitnik - zastosowanie
Rokitnik zwyczajny to prawdziwe bogactwo witamin, które można odnaleźć nie tylko w owocach, ale również nasionach, czy liściach rokitnika. Szacuje się, że w roślinie tej można odnaleźć ok. 190 aktywnych substancji, z których część jest bardzo ważnym wsparciem dla odpowiedniego działania ludzkiego organizmu. W owocach tej rośliny można znaleźć mnóstwo witamin, kwasów organicznych, mikroelementów, czy garbników.
Doskonałe źródło witaminy C
Owoce rokitnika zawierają duże ilości witaminy C. Już 100 g produktu jest w stanie pokryć całe dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na tę witaminę. Co więcej, w rokitniku nie znajdziemy enzymu o nazwie askorbinaza i działa to zdecydowanie na plus tej rośliny. Askorbinaza rozkłada bowiem witaminę C i jest obecna w innych jej dobrych źródłach, np. owocach dzikiej róży. Oznacza to, że np. przy dłuższym przechowywaniu witamina C w takich owocach zanika. Nie dzieje się tak w przypadku rokitnika zwyczajnego i jego owoców, ponieważ askorbinaza w nich nie występuje.
Liście rokitnika i ich cenne pierwiastki
Wiele dobra znajdziemy również w liściach rokitnika, z których można przygotowywać prozdrowotne napary. Są one bowiem doskonałym źródłem takich pierwiastków jak potas, miedź, bor, żelazo, magnez, selen. Tutaj również znajduje się część ważnych witamin i kwasy organiczne.
Źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych
Za część prozdrowotnych właściwości rokitnika odpowiadają również NNKT, czyli nienasycone kwasy tłuszczowe. Ich rola wspierająca organizm ludzki jest bardzo ważna, ponieważ wspomagają pracę serca i układu krwionośnego. Działają także przeciwzakrzepowo. Wykazują również działanie antyateromatyczne, zatem obniżają poziom trójglicerydów, a także złego cholesterolu. NNKT mogą również wpływać na obniżenie ciśnienia krwi.
Rokitnik pospolity - bogactwo witamin
Wspomnieliśmy o tym, że w rokitniku znajduje się bardzo duża ilość stabilnej witaminy C. To jednak nie wszystko, jeśli chodzi o witaminowe wsparcie organizmu ze strony rokitnika. Z nasion, liści i owoców rokitnika zwyczajnego możemy pozyskać również witaminę E, D, A, K, PP, a także witaminy z grupy B.
Źródło antyoksydantów
Rokitnik pospolity to również bardzo dobre źródło antyoksydantów, które unieszkodliwiają wolne rodniki. Jest to profilaktyką wielu chorób, dlatego produkty o działaniu antyoksydacyjnym są ważne w codziennej diecie człowieka. Rokitnik zwyczajny zawiera również flawonoidy, które wspierają m.in. funkcje ochrony skóry.
Olej rokitnikowy - źródło cennych substancji
Z nasion i owoców rokitnika wytwarza się olej, który może być codziennym dodatkiem do diety w formie suplementu, ale również w formie przyprawy do dań. Ma delikatnie kwaskowaty, cierpki smak i sprawdza się jako dodatek do sałatek owocowych i warzywnych, a także surówek. Olej z rokitnika tłoczy się na zimno, co umożliwia mu zachowanie wszystkich cennych substancji. Włączenie go do codziennej diety może wspierać organizm w utrzymaniu odpowiedniego poziomu odporności, ale również w poprawieniu niektórych procesów, co wpłynie na codzienne funkcjonowanie, samopoczucie i poziom energii.
Rokitnik pospolity w ogrodzie - czy można zasadzić go samodzielnie?
Rokitnik pospolity może stać się rośliną ozdobnym lub ciekawym, nieregularnym żywopłotem. Radzi sobie również na słabym i zanieczyszczonym podłożu, dlatego nadaje się do obsadzania nieużytków. Nie zmienia to właściwości rokitnika i prozdrowotnego wpływu substancji zawartych w jego nasionach, liściach i owocach.
Jak wygląda rokitnik zwyczajny?
Rokitnik pospolity obiektywnie jest bardzo ładną rośliną, jednak wymaga cierpliwości, ponieważ rośnie bardzo powoli. Ma wygląd większego krzewu lub niewielkiego drzewa, maksymalnie może osiągać ok. 4-5 metrów wysokości. Jednak aby krzewy rokitnika dotarły do takiego poziomu, należy poczekać kilkanaście, a czasem nawet kilkadziesiąt lat.
Rokitnik zwyczajny jest rośliną dwupienną. To oznacza, że sadzenie rokitnika powinno odbywać się z uwagą i różnicowaniem okazów męskich i żeńskich - oba w pobliżu są wymagane do odpowiedniego wzrostu. Zanim na rokitniku pojawią się liście, możemy dostrzec na nim niepozorne kwiaty. Prawdziwie ozdobną (a przy tym również prozdrowotną) funkcję, pełnią jednak jego owoce. Owoce rokitnika mają intensywny, pomarańczowy kolor i bez trudu mogą utrzymywać się na roślinie nawet przez całą zimę!
Wymagania do uprawy rokitnika
Rokitnik nie jest zbyt wymagającą rośliną. Nie potrzebuje żyznego podłoża, poradzi sobie również na podłożu częściowo piaszczystym, a także wapiennym. Rokitnik kwitnie zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i tam, gdzie częściowo panuje cień. Jest odporny na wysokie temperatury i niewielką ilość wody, niestraszna mu susza. Jest w stanie rosnąć również podczas mrozu, a także wtedy, gdy w jego otoczeniu występują zanieczyszczenia powietrza. Jedynym warunkiem odpowiedniego wzrostu rośliny jest jednak niezbyt wilgotna gleba. Zbyt duża ilość wody może prowadzić do gnicia korzeni.
Kiedy sadzić rokitnik?
Najlepsza pora na wsadzenie rokitnika do gruntu to jesień. Trzeba przy tym pamiętać, że obok siebie muszą rosnąć zarówno męskie, jak i żeńskie okazy, warto zachować między nimi ok 1-2 metry odstępu. Przez pierwszy rok roślina wymaga wsparcia podczas suszy, trzeba ją wtedy podlewać. Z każdym kolejnym rokiem dużo lepiej będzie sobie radzić w takich sytuacjach samodzielnie i raczej nie wymaga ingerencji ze strony człowieka. W końcu jej naturalne występowanie to również suche i piaszczyste gleby. Dla ogrodników, którzy planują posadzenie rokitnika w swoim ogrodzie ważna jest również informacja o tym, że rokitnik nie wymaga nawożenia.
Cięcie rokitnika - czy jest konieczne?
Przycinanie rokitnika nie jest konieczne dla jego prawidłowego wzrostu. Można jednak regulować pędy rokitnika dla lepszego wyglądu krzewu. Część miłośników tej rośliny decyduje się na przycinanie gałązek od góry, by skłonić w tej sposób roślinę do wzrostu na boki. Dzięki temu o wiele łatwiejsze są zbiory owoców rokitnika, które są źródłem wielu cennych witamin, w tym również witaminy C.
Sens stosowania rokitnika - w czym może pomóc?
Uprawianie rokitnika ma sens nie tylko ze względu na jego przystępny wygląd, ale również dla jego właściwości zdrowotnych. Korzystając z owoców rokitnika możemy zapewnić sobie pożądaną ilość witaminy C. Warto odpowiednio obchodzić się również z liśćmi rokitnika - z ich udziałem możemy przygotowywać specjalne napary, które pomogą w utrzymaniu dobrej kondycji zdrowotnej, a także odporności. Na co pomaga rokitnik?
Uzupełnienie niedoborów witaminy C
Niedobór witaminy C jest dość uciążliwy, a przy tym również niebezpieczny dla organizmu. Zdecydowanie bardziej jesteśmy podatni na infekcje, ale również doskwiera nam częstsze zmęczenie i brak apetytu. Możemy odczuwać bóle kości i stawów, pojawia się krwawienie dziąseł, a powstałe w różnych okolicznościach rany trudniej się goją. Są to klasyczne objawy niedoboru witaminy C, którą można suplementować m.in. zażywając rokitnik lub stosując olej rokitnikowy.
Łagodzenie bólu stawów przy reumatoidalnym zapaleniu stawów
Dolegliwości reumatyczne mogą być łagodzone przez niektóre substancje zawarte w rokitniku, m.in. beta-karoten oraz flawonoidy. W tym przypadku rokitnik pomaga jako przyrządzony z liści napar lub wyciąg z nich zawarty w suplementach diety.
Łagodzenie zgagi
Substancje zawarte w rokitniku mogą łagodzić uciążliwe dolegliwości związane ze zgagą.
Właściwości bakteriobójcze i przeciwzapalne
Rokitnik znany się również ze swoich właściwości bakteriobójczych i przeciwzapalnych. Ma również działanie antyoksydacyjne i uwalnia od niebezpiecznych wolnych rodników. Ogromne znaczenie ma dla układu odpornościowego i możliwości uchronienia się przed standardowymi infekcjami.
Rokitnik w ogrodzie i kuchni
Rokitnik w ogrodzie to przyjemna dla oka roślina, która zmienia się wraz z porami roku, jednak - trzeba przyznać - przez niemal cały czas wygląda ładnie. Wczesną wiosną zauważymy na niej delikatne, żółte kwiaty, które są zwiastunem pojawienia się owoców. Pod koniec lata możemy już cieszyć się plonami w postaci pomarańczowo-czerwonych owoców, które są idealnym źródłem kwasu askorbinowego. Co więcej, owoce rokitnika mogą zostać na nim nawet przez całą zimę. Jesienią przebarwiają się liście rośliny, nadając jej ciekawego, nieco chłodniejszego wyglądu. Warto pamiętać, że dla jakości owoców zbiory najlepiej przeprowadzić po pierwszych przymrozkach.
W kuchni możemy cieszyć się dobrodziejstwem witamin, minerałów i wielu innych, cennych substancji, które zawarte są w rokitniku. Jeśli nie masz możliwości uprawiania rośliny samodzielnie, warto sięgnąć po suplementy, które z niej powstają: ekstrakty, wyciągi, a także olej z rokitnika.
Bibliografia:
- Leja M., Mareczek A., Nanaszko B. 2007. Antyoksydacyjne właściwości owoców wybranych gatunków dziko rosnących drzew i krzewów. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 327-331.
- Zeb A. 2004. Important therapeutic uses of Sea Buckthorn (Hippophae): a review. Journal of Biological Sciences. 4(5): 687-693.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16922818/
- Basu M, Prasad R, Jayamurthy P i wsp. Antiaterogenic effects of seabuckthorn (Hippophae rhamnoides) seed oil. Phytomedicine 2007; 14:770-77.
- J. Białecki, B. Skalski, B. Olas, Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jako źródło związków prozdrowotnych, „KOSMOS – problemy nauk biologicznych” 2021, tom 70, nr 1, s. 125.
