Rokitnik - właściwości i zastosowanie

Rokitnik - właściwości

Rokitnik zwyczajny, czy też pospolity, występuje na terenie Azji i Europy. Można go znaleźć w Polsce, gdzie gęsto rośnie na wybrzeżu i zdobi zejścia wydmami na nadmorskie plaże. Myląca może być jednak jego nazwa, ponieważ "rokitnik zwyczajny" ma wiele wyjątkowych właściwości, które mogą wspierać również ludzki organizm. Korzysta się z owoców rokitnika, jednak cenne substancje można izolować także z liści i nasion rokitnika. Co ciekawe, w jego składzie znajduje się ok. 190 takich substancji! Do najważniejszych możemy zaliczyć:

• Witamy, w tym witaminę C, której zawartość w tej roślinie jest bardzo duża. Poza witaminą C w rokitniku można znaleźć również witaminy A, D, E, K, witaminę PP, a także witaminy z grupy B.
• Antyoksydanty, które unieszkodliwiają działanie wolnych rodników.
• Nienasycone kwasy tłuszczowe.
• Flawonoidy, które m.in. wspomagają funkcje ochrony skóry.
• Aminokwasy.
• Mikroelementy, które są niezbędne dla działania organizmu człowieka. Rokitnik zwyczajny zawiera żelazo, potas, fosfor, mangan, krzem, bor, czy wapń. 

Zarówno liście, nasiona, jak i owoce rokitnika to prawdziwe bogactwo witamin. Warto jednak pamiętać, że jest to roślina wartościowa, która w części znajduje się pod ochroną. Obecnie można pozyskiwać owoce, liście, czy nasiona rokitnika z krzewów uprawnych, które sadzone są specjalnie do tych celów. 

Rokitnik zwyczajny nie jest również nowością. Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego doceniano już w lecznictwie tradycyjnym Mongolii, Tybetu, czy Syberii (gdzie zresztą nazywany jest "Złotem Syberii"). Istnieje również prawdopodobieństwo, że z właściwości liści, nasion i owoców rokitnika mogli korzystać już starożytni Grecy. 

Witamina C w rokitniku - co warto o niej wiedzieć?

Witamina C jest chyba najbardziej znaną i najpowszechniej stosowaną witaminą. Przyjmujemy ją zarówno z pożywieniem, jak i w postaci różnego rodzaju suplementów. We właściwym działaniu witaminy C przeszkodą może być enzym o nazwie askorbinaza. Rozkłada on witaminę C i czyni daną substancję bezużyteczną pod tym względem. W owocach rokitnika znajduje się co prawda mniej kwasu askorbinowego (witaminy C) niż w przypadku choćby owoców dzikiej róży, jednak warto wiedzieć, że owoce rokitnika nie zawierają wspomnianej askorbinazy. Dzięki temu nawet dłuższe przechowywanie nie rozłoży zawartej w owocach rokitnika witaminy C. 

Cenne właściwości w poszczególnych częściach rokitnika

Rokitnik jest rośliną wykorzystywaną niemal w całości, jeśli chodzi o pozyskiwanie cennych z punktu widzenia zdrowia człowieka substancji. W jego poszczególnych częściach znajduje się mnóstwo aktywnych składników, które wpływają na szereg procesów w ludzkim organizmie i mogą je wspierać. 

Zobacz także: Olej z owoców rokitnika zwyczajnego 200 ml TzOW

Substancje z liści rokitnika

Liście rokitnika to bogactwo cennych minerałów, wśród których znajduje się żelazo, potas, magnez, mangan, bor, czy selen. To również tutaj znajdują się kwasy organiczne, część witamin, a także flawonoidy. Wykorzystanie liści rokitnika możliwe jest w ramach tworzenia suplementów, choć przyrządza się z nich również prozdrowotne napary. 

Substancje w nasionach rokitnika

Nasiona rokitnika zawierają do 20% olejów, dlatego tworzy się z nich olej rokitnikowy. Jest on tłoczony na zimno, dzięki czemu może zachować wszystkie cenne substancje. Stosuje się go jako suplement diety, spożywając regularnie niewielkie ilości, jednak może też być kuchennym dodatkiem. Jego smak jest delikatnie kwaskowaty, dlatego przyda się przy wykończeniu smakowym sałatek i surówek. Można polewać nim również różnego rodzaju sery. Ważna jest w nim obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych. Znajdują się tu także flawonoidy, sterole roślinne, tokoferole i karotenoidy. 

Substancje w owocach rokitnika

Owoce rokitnika zawierają 4-15% olejów i bardzo małą zawartość cukru. Znajduje się w nich również bardzo duża ilość witaminy C (ok. 900 mg/100 g świeżych owoców). Ważna w tym przypadku jest stabilność tej witaminy, ponieważ w owocach tej rośliny nie ma askorbinazy - enzymu, który witaminę C rozkłada. W owocach rokitnika znajdziemy również m.in. witaminę E, witaminy z grupy B, fitoestrole oraz przeciwutleniacze. 

Stosowanie rokitnika - w jakich sytuacjach warto to robić?

Ze względu na swój bogaty skład i substancje aktywne zawarte w roślinie, rokitnik może być stosowany jako wsparcie organizmu w wielu sytuacjach. Powszechnie stosuje się go jako wsparcie odporności, ze względu na wysoką zawartość kwasu askorbinowego. Jednak może być pomocny nie tylko wtedy. 

Zobacz także: Złoto z rokitnika - mus z całych owoców i pestek 500 ml

Rokitnik przy wspieraniu odporności

Instytut Żywności i Żywienia określa dzienne zapotrzebowanie na na poziomie 75 mg w przypadku kobiet, 90 mg w przypadku mężczyzn oraz 40-50 mg w przypadku dzieci. Już 100 g rokitnika jest w stanie z nawiązką to zapotrzebowanie zaspokoić. Dlatego przy wspieraniu odporności, a także mechanizmów, przy których działaniu ważna jest witamina C, warto rokitnik stosować. Jego suplementację można rozważyć także w sytuacji, gdy organizm wykazuje niedobory witaminy C. Należą do nich:

• Osłabienie, częste zmęczenie;
• Osłabiony apetyt;
• Skłonność do występowania siniaków na ciele;
• Częste krwawienie dziąseł;
• Bóle kości i stawów;
• Trudności w gojeniu się ran. 

Mogą one zwiastować, że w organizmie witaminy C jest po prostu za mało. Warto przy tym wiedzieć, że organizm jest w stanie wykorzystać tyle witaminy C, ile potrzebuje. Pozostałą ilość usuwa wraz z moczem. Nie należy się zatem obawiać, że wysoka dawka witaminy C, jaką zawierają owoce rokitnika może być szkodliwa. 

Ekstrakty z liści rokitnika mogą również przeciwdziałać grypie, która często jest problemem w sezonie jesienno-zimowym, kiedy zmagamy się z dużymi spadkami odporności. Rokitnik zapobiega uszkodzeniom błon śluzowych, bardzo ważne jest jego działanie przeciwutleniające i antybakteryjne. 

Rokitnik a wzmacnianie serca

Rokitnik zawiera witaminę E, C oraz sterole roślinne. To grupa substancji, która jest w stanie wpłynąć na obniżenie w organizmie cholesterolu LDL, popularnie nazywanego "złym cholesterolem". Jego zbyt duży poziom w organizmie doprowadza do zmian na tle miażdżycowym, a w konsekwencji nawet do zawału serca, udaru mózgu, czy choroby wieńcowej (choroby niedokrwiennej serca). Profilaktyka tych chorób może zatem opierać się na dostarczaniu organizmowi tych substancji, które pomogą w regulowaniu poziomu cholesterolu. 

W zakresie pracy serca znaczenie ma również sam kwas askorbinowy. Może bowiem łagodnie obniżać ciśnienie krwi. W profilaktyce nadciśnienia może pomóc również potas, który także wpływa na obniżanie ciśnienia krwi. 

Rokitnik a zapobieganie krwawieniom

Częste krwawienia, np. z nosa, mają miejsce zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Może być to wynikiem nieodpowiedniej ilości witaminy K w organizmie. Pod względem zawartości tej witaminy rokitnik przewyższa takie rośliny jak dzika róża, czarna aronia, czy czarna porzeczka. Witamina K produkuje w wątrobie protrombinę, która jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na krzepnięcie krwi. 

Rokitnik a zgaga

Rokitnik pospolity i wytwarzany z niego olej mogą łagodzić objawy zgagi i dolegliwości z tym związane. Inaczej jest w przypadku stanów zapalnych trzustki i wątroby, kamicy żółciowej, a także ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. W takich sytuacjach zdecydowanie nie zaleca się spożywania rokitnika. Należy również skonsultować się z lekarzem, jeśli właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego mają posłużyć np. w przypadku wrzodów żołądka. 

Rokitnik a reumatoidalne zapalenie stawów

Beta-karoten oraz flawonoidy zawarte w rokitniku, łagodzą dolegliwości reumatyczne. W tym celu można wykorzystywać zarówno owoce rośliny, jak i liście, z których przyrządza się napar. Napar z rokitnika stosowany w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów może wpływać na łagodzenie następujących dolegliwości:

• bóle stawów, które ciężko powiązać z jakimkolwiek uszkodzeniem mechanicznym lub ingerencją czynników zewnętrznych;
• sztywnienie stawów, przy których rokitnik może być dodatkową metodą wspierającą, obok ćwiczeń i stylu życia, w którym unika się przeciążeń;
• ograniczenie ruchomości stawów, co często jest symptomem stanu zapalnego. 

Właściwości prozdrowotne rokitnika mogą również przyczyniać się do łagodzenia stanów zapalnych dziąseł oraz dolegliwości związanych z układem pokarmowym. 

Olej z rokitnika

Rokitnikowe ciekawostki

Ciekawostką jest to, że poprzednie pokolenia stosowały rokitnik jako substancję, która ma przeciwdziałać promieniowaniu rentgenowskiemu i jego negatywnym dla organizmu skutkom. Uważano również, że rokitnik wspiera organizm podczas stosowania inwazyjnych leków. Mają w tym pomagać zawarte w roślinie kwasy organiczne. Olej z rokitnika otrzymywali nawet rosyjscy astronauci jako ochronę przed promieniowaniem. 

Jak suplementować rokitnik?

Produkty z rokitnika charakteryzują się dużą wszechstronnością, a ich częste stosowanie pokazuje, że rokitnik pomaga na popularne dolegliwości, z jakimi mierzą się ludzie. Warto zatem wykorzystywać suplementy diety stworzone z tej rośliny, ponieważ jej działanie ma charakter mocno wspierający dla organizmu ludzkiego. Z kolei składniki odżywcze, które są w nim zawarte sprawiają, że może on służyć jako doskonały dodatek do codziennej diety. Dzięki temu istnieje możliwość najbardziej naturalnego dostarczania organizmowi tej substancji. Sałatki, surówki i maczanki z dodatkiem oleju z rokitnika to również forma działania prozdrowotnego. Rokitnik jest darem natury i jednocześnie dowodem na to, że ma ona w sobie ogromną siłę.

Bibliografia:

1. P. Bośko, W. Biel, Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego (Hippophaë rhamnoides L.), "Postępy Fitoterapii" 2017, nr 18, s. 36-41.
2. P. Malinowska, B. Olas, Rokitnik – roślina wartościowa dla zdrowia, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, Tom 65 Nr 2 (2016)
3. Ożarowski A., Jaroniewski W. 1987. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, IWZZ Warszawa, 180:182.
4. Li T. S.C., Schroeder W.R. 1996. Sea Buckthorn (Hippophae rhamnoidesL.): A Multipurpose Plant. Hort Technology  6: 4370-380.
5. Cybula M., Wszelaki M., Lecznicze zastosowanie oleju rokitnikowego, Post Fitoter 2-3/2001, s. 24.