Co to jest tran?
Mianem tranu już jakiś czas temu zaczęliśmy określać wszelkie oleje pochodzenia rybnego. Nie jest to jednak nazewnictwo poprawne i może wprowadzać w błąd. Nazwa „tran” ma odniesienie wyłącznie do oleju z wątroby ryb pochodzących z rodziny dorszowatych. W praktyce najczęściej jest to olej ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego. Nie należy go mylić z olejem z wątroby rekina, ponieważ są to dwie różne substancje, których skład jest odmienny.
Właściwy tran, czyli olej z wątroby dorsza, to bogactwo składników, wśród których pierwsze miejsce należy zdecydowanie do nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3. Dzięki nim stosowanie tranu jest uzasadnione nie tylko w celu wspierania odporności, ale również poprawienia wydajności wielu innych funkcji w ludzkim organizmie.
Tran – właściwości
Lecznicze zastosowanie tranu nie do końca jest wskazane, jest to bowiem produkt, który ma głównie działanie wspierające. Warto przyjmować tran ze względu na jego cenne właściwości, jednak lepiej, jeśli ma to charakter profilaktyczny. Wśród składników aktywnych tranu, które mogą wspierać organizm, zdecydowanie należy wyróżnić:
- Wielonienasycone kwasy omega-3: kwas DHA (dokozaheksaenowy) oraz EPA (eikozapentaenowy). Kwasy te są niezbędne do rozwoju tkanki nerwowej i działania układu odpornościowego. Niedobór tych kwasów może przyczynić się do zahamowania wzrostu u dzieci, a u dorosłych do zaburzeń związanych z płodnością, a także do rozwoju nadciśnienia. Kwasy EPA i DHA mogą obniżać wskaźniki stanu zapalnego, są konieczne do produkcji hormonów przeciwzapalnych.
- Witaminę A. Jest ona kluczowa dla procesów widzenia, ale ma znaczenie także w przypadku odporności i podziałów komórkowych. Wpływa na płodność, pozytywnie oddziałuje również na stan skóry, włosów i paznokci.
- Witaminę D3. Jest ważnym składnikiem budowy i rozwoju układu kostnego u dzieci, wpływa również na odporność organizmu. Niedobór witaminy D można zaobserwować na naszej szerokości geograficznej głównie jesienią i zimą, ponieważ witamina ta wytwarza się pod wpływem działania promieni słonecznych o odpowiedniej sile.
- Niektóre preparaty stworzone na bazie tranu są dodatkowo uzupełnione o witaminę E. Działa to nie tylko na układ odpornościowy, ale ma również wpływ na procesy metaboliczne. Ogranicza gromadzenie się tłuszczów, może zatem stanowić profilaktykę chorób o charakterze metabolicznym.
Kiedy stosować tran?
Taki skład daje tranowi szerokie możliwości pozytywnego wpływu na organizm. Dzięki niemu może mieć miejsce:
- korzystny wpływ tłuszczów rybich na profil lipidowy i śródbłonek naczyniowy;
- obniżenie poziomu trójglicerydów, a także stymulacja wzrostu poziomu „dobrego cholesterolu” HDL;
- wsparcie układu immunologicznego w poprawnym funkcjonowaniu;
- polepszenie funkcjonowania układu wzrokowego, a także wsparcie pracy mózgu. Dzięki temu łatwiej o skupienie i koncentrację;
- usprawnienie procesów uczenia się i zapamiętywania;
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.
Jak się zatem okazuje, przyjmowanie tranu zaleca się nie tylko ze względu na jego wpływ na układ odpornościowy. Kupując tran i podejmując decyzję o jego zażywaniu, stwarzamy organizmowi szansę na uzupełnienie istotnych substancji, które wpływają na jego różne obszary.
Spożywanie tranu
Tran to źródło witamin, które rozpuszcza się w tłuszczach, m.in. takich jak witamina A i witamina D. Nadmiar witamin pochodzących z tranu jest magazynowany w tkance tłuszczowej. Czy można przedawkować tran? Długotrwałe stosowanie wysokich porcji tranu – jak i wszelkiego rodzaju innych witamin – może wiązać się z hiperwitaminozą. Jeśli do niej dojdzie, objawy fizyczne mogą być podobne, jak przy zatruciu układu pokarmowego. Są to głównie: wymioty, biegunka, bóle głowy, nudności, świąd skóry, silne pragnienie i częste oddawanie moczu.
W przypadku tranu warto rozważyć okresowe przyjmowanie w sezonie jesienno-zimowym. Jeśli decydujemy się na długotrwałe przyjmowanie preparatów, które zostały stworzone na jego bazie, warto co kilka miesięcy sprawdzać poziom poszczególnych witamin za pomocą badań krwi. Wówczas możemy mieć pewność co do odpowiednich ilości poszczególnych substancji w organizmie.
Przeciwwskazania do stosowania tranu
Tran jest produktem przeznaczonym do stosowania zarówno u dzieci (zazwyczaj powyżej trzeciego lub czwartego roku życia), jak i dorosłych. Obejmują go jednak pewne przeciwwskazania. Są to głównie:
- choroby nerek;
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.
Stanem szczególnym, w którym należy zwrócić uwagę na ilości przyjmowanego tranu, jest ciąża. Co prawda przyjmowanie tranu w ciąży nie jest zabronione, jednak ze względu na zawartość witaminy A należy ograniczyć jego ilość. Witamina A może bowiem wykazywać działanie toksyczne dla płodu.
Tran a olej z wątroby rekina
Tran stał się bardzo popularną nazwą, używaną w przypadku niemal każdego oleju, który pozyskuje się z ryb. Warto jednak pamiętać, że olej z wątroby rekina nie jest tym samym, co tran. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, tran to produkt wyłącznie z ryb dorszowatych. Nie zmienia to jednak faktu, że olej z wątroby rekina również wyróżnia się cennymi właściwościami. Część z nich pokrywa się z właściwościami tranu, jednak w oleju z rekiniej wątroby znajdziemy też inne substancje, m.in. skwalen i alkiloglicerole. To substancje, które mają pozytywny wpływ na układ odpornościowy, choć nie tylko.
Pamiętaj, by zwracać uwagę na produkt, który ma znaleźć się w domowej apteczce. Dodatkowo warto przyglądać się składom, po których możemy ocenić realną zawartość oleju w produkcie. Im wyższe jego stężenie, tym większa ilość dobroczynnych dla organizmu człowieka substancji.
Bibliografia:
- Z. Zdrojewicz, M. Adamek, A. Machelski, E. Wójcik, pWpływ kwasów tłuszczowych (omega) zawartych w rybach na organizm człowieka, Medycyna Rodzinna 3/2015.p
- E. Materac, Z. Marczyński, K.H. Bodek, Rola kwasów tłuszczowych OMEGA-3 i OMEGA-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2013.
- K. Karłowicz–Bodalska, T. Bodalski, Nienasycone kwasy tłuszczowe, ich właściwości biologiczne i znaczenie w lecznictwie, Postępy Fitoterapii, 2007.
