Grzybica paznokci
Grzybica paznokci (onychomikoza) może pojawić się bez względu na płeć i wiek. Jednakże, większość osób choruje w sezonie letnim. Szacuje się, że na grzybicę paznokci cierpi ok. 13 % światowej populacji. Może być wywołana przez drożdżaki, pleśnie i dermatofity (głównie Trichophyton rubrum i Trichophyton mentagrophytes). Co ciekawe, niektóre gatunki grzybów normalnie bytują na powierzchni paznokcia, ale nie powodują objawów chorobowych. Dopiero przy spadku odporności, może dojść do pojawienia się pierwszych zmian dermatologicznych i przykrego zapachu.
Objawy grzybicy paznokci znacznie częściej pojawiają się u osób cierpiących na cukrzycę, zaburzenia hormonalne i autoimmunologiczne, a także schorzenia sercowo-naczyniowe. Pojawiają się one znacznie częściej na stopach, niż na dłoniach. Dotyczy to przede wszystkim pierwszego i piątego palca, czyli miejsc, które mają największy, bezpośredni kontakt z obuwiem.
Rodzaje grzybicy paznokci
Klasyfikacja grzybicy paznokci oparta jest na lokalizacji. I tym samym wyróżnia się jej postacie:
- proksymalną, podpaznokciowa (PSO) - lokalizuje się przede wszystkim na dłoniach. Dermatofity atakują obrębek naskórkowy. Występuje głównie u osób z obniżoną odpornością, cukrzycą, schorzeniami o podłożu autoimmunologicznymi i chorobą Raynauda,
- dystalną, podpaznokciowa (DLSO) - jest najczęstszą grzybicą paznokci. Jej objawy rozpoczynają się w częściach dystalnych paznokcia, jednak rozprzestrzeniają się do jego centrum. Chorobotwórcze patogeny uszkadzają struktury, odpowiedzialne za utrzymanie płytki paznokcia w optymalnym stanie. Dochodzi do rozkładu włókien keratynowych, co skutkuje zwiększoną łamliwością, rozdwajaniem, zmianą barwy (na żółto-kremowy), a także rogowaceniem,
- całkowicie dystroficzna (TDO) -ma bardzo ostry i przewlekły przebieg. W większości przypadków dotyka chorych na kandydozę,
- wewnątrzpaznokciowa (EO) - jest najtrudniejsza w rozpoznaniu, ponieważ proces chorobowy rozpoczyna się od wnętrza paznokcia. Przez to pierwsze jej objawy, obserwuje się na późnym etapie zaawansowania grzybicy,
- powierzchniowa, biała (SWO) - zmiany pojawiają się między palcami. Na powierzchni płytki może dojść do tworzenia się białego nalotu.
Kiedy zauważy się pierwsze, dość charakterystyczne, objawy konieczne jest szybkie podjęcie leczenia grzybicy paznokci. Bagatelizowanie symptomów sprawi, że staną się one z czasem znacznie nasilone, a co za tym idzie, samo leczenie grzybicy paznokci będzie dłuższe i trudniejsze.
Zdrowe paznokcie u stóp
Grzybica paznokci - przyczyny
Infekcja może pojawić się u każdego, bez względu na okoliczności, płeć i wiek. Nie mniej jednak, objawy grzybicy paznokci pojawiają się na skutek:
- zakładania pożyczonego obuwia (np. w kręgielni), w tym także łyżew,
- nieprzestrzegania higieny podczas przebywania w takich miejscach publicznych, jak sauny, baseny, czy siłownie,
- korzystania ze wspólnego ręcznika,
- braku sterylizacji narzędzi w salonach kosmetycznych,
- uszkodzeń mechanicznych płytki paznokcia,
- zbyt mocnego przycinania paznokci,
- noszenia obuwia wykonanego ze sztucznych, nieprzewiewnych materiałów (utrudniają one wentylację stóp, co stwarza środowisko sprzyjające rozwojowi pleśni, drożdżaków i dermatofitów.
Często, przyczynami rozwoju grzybicy paznokcia są także choroby przewlekłe, w tym cukrzyca, zaburzenia hormonalne, otyłość, a nawet niedokrwistość. Co ważne, przykry zapach i typowy nalot na powierzchni paznokci może być wynikiem długotrwałego przyjmowania leków, w tym antybiotyków oraz sterydów. Na grzybicę paznokci znacznie cierpią również osoby po chemioterapii.
Grzybica paznokci - objawy
Pierwsze objawy grzybicy paznokci mogą być niezauważalne. Szczególnie, w sezonie jesiennym i zimowym, gdy częściej nosi się skarpetki i zakryte buty, albo w momencie, gdy płyta jest pomalowana na ciemny lub jaskrawy kolor. Dość charakterystyczne jest to, że grzybica paznokci na ogół lokalizuje się na jednej płytce.
Grzybica paznokci objawia się m.in.:
- nieprzyjemnym zapachem, który nie zanika nawet podczas stosowania odpowiedniej higieny stóp,
- łamliwością i kruchością paznokci,
- odklejeniem paznokcia od łożyska,
- białymi, brązowymi, żółtymi lub mleczno-żółtymi odbarwieniami płytki,
- bólem w okolicy wałów okołopaznokciowych,
- pofałdowaniem i zgrubieniem płytki.
Niestety, onychomikoza jest chorobą, która często nawraca. Nawet do zakończeniu leczenia grzybicy paznokci, konieczne jest restrykcyjne przestrzeganie podstawowych zasad higieny.
Konsekwencje nieleczenia grzybicy paznokci
Grzybica paznokci nie może być bagatelizowana. Nieleczona infekcja może przerodzić się w bardzo poważne zakażenie, które wymagać będzie wieloletniej terapii np. farmakologicznej lub laserowej. Czynniki chorobotwórcze mogą rozprzestrzenić się na całą stopę i spowodować kandydozę.
Złogi grzybów znajdujące się pod paznokciami można z łatwością przenieść na inne części ciała, w tym skórę głowy lub twarzy.
Kandydoza, inaczej drożdżyca wywołana jest przez grzyby z rodzaju Candida. W warunkach fizjologicznych bytują m.in. w jamie ustnej, fałdach skórnych, sromie, pochwie oraz wałach paznokciowych. U zdrowego człowieka na ogół nie dochodzi do pojawienia się objawów choroby. Świąd, pieczenie i zaczerwienienie manifestują się przy obniżonej odporności.
Jak widać, grzybicę paznokci należy rozpoznać jak najszybciej, udając się do lekarza dermatologa, który zleci wykonanie bardziej szczegółowych badań mykologicznych.
Grzybica paznokci - leczenie
Leczenie grzybicy paznokci może być skuteczne i stosunkowo krótkie, jeśli pierwsze objawy schorzenia zauważy się odpowiednio wcześnie. Warto jednak pamiętać, że wymagana jest duża systematyczność i cierpliwość.
Skuteczne leczenie grzybicy paznokci dobiera się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Decyzję tę musi podjąć lekarz dermatolog w oparciu o wywiad lekarski i wyniki badań mykologicznych.
Domowe leczenie
Domowe sposoby leczenia grzybicy paznokci mogą okazać się nieskuteczne. Można nimi jedynie wspomóc leczenie farmakologiczne zalecone przez lekarza. Bazując tylko na tzw. metodach babuni, bardzo trudno jest pozbyć się zmian koloru płytki paznokcia, nieprzyjemnego zapachu oraz świądu.
Najważniejsze jest przestrzeganie odpowiednich zasad higieny, w tym częste wietrzenie stóp. Paznokieć objęty grzybicą należy skrócić maksymalnie za pomocą pilniczka. Zaleca się unikać przycinania go nożyczkami czy tradycyjnym obcinaczem. W ten sposób bardzo łatwo można przerwać ciągłość naskórka i wprowadzić dodatkowo zakażenie bakteriami, a także powstania ropnia wokół płytki.
Na czas kuracji antygrzybiczej paznokci, należy powstrzymać się przed malowaniem płytki za pomocą kolorowych lakierów pozbawionych właściwości leczniczych.
Leczenie farmakologiczne
Większość preparatów wspierających leczenie grzybicy paznokci można dostać w aptece bez recepty. Do wyboru są preparaty w postaci żeli, lakierów z pędzelkiem, spraye oraz maści. W ich składzie znaleźć można kilka substancji czynnych, w tym:
- mikonazol,
- cyklopiroks,
- amorolfinę.
Leczenie może potrwać nawet kilka miesięcy.
Bardzo często grzybica paznokci jest rozległa, a jej objawy utrudniają codzienne funkcjonowanie. W takich przypadkach konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza, który może zalecić farmakologię doustną. Bardzo popularna jest tzw. terapia pulsowa, polegająca na przyjmowaniu leku przez tydzień, a następnie zastosowaniu 3-tygodniowej przerwy. Po tym czasie pacjent zobowiązany jest do przyjęcia kolejnej dawki. Taki cykl należy powtarzać przez okres ok. 3 miesięcy, będąc pod stałą obserwacją dermatologa (konieczne są zatem wizyty kontrolne).
Objawy grzybicy paznokci po terapii pulsowej ustępują, a jej efekt utrzymuje się przez ok. 9 miesięcy. Jest to związane z kumulowaniem się substancji czynnej w płytce paznokcia.
Największą zaletą tego rodzaju leczenia jest przede wszystkim wygoda dla pacjenta. Zmniejsza to także ryzyko konieczności usunięcia całej płytki paznokcia, co bywa częste w przypadku rozległych i zaawansowanych zmian spowodowanych grzybicą.
Leczenie laserowe
Grzybica paznokci czasami wymaga leczenia laserowego. Jest to innowacyjny i całkowicie bezpieczny sposób na pozbycie się niekomfortowej grzybicy atakującej płytkę paznokcia. Wyróżnia się również bardzo dużą skutecznością. Sam zabieg jest bardzo krótki (trwa średnio ok. kilkanaście minut), jednak ważne jest to, aby wykonać go w kilku seriach. Są one wykonane w odstępach ok. 30 dni (w zależności od kliniki).
Wiązka lasera, który nakierowany jest bezpośrednio na płytkę paznokcia (fale niebieskie i czerwone), pobudza regenerację macierzy i osłabia aktywność chorobotwórczych mikroorganizmów, co spowalnia ich rozwój, aż do całkowitej ich dezaktywacji. Po serii zabiegów paznokieć zyskuje swój dawny kolor i kształt.
Leczenie laserowe nie wymaga specjalnej rekonwalescencji. Przed rozpoczęciem zabiegu płyta jest poddana frezowaniu, a obuwie zdezynfekowane za pomocą ozonu. Po zakończeniu wszystkich zabiegów, nowa płytka powinna całkowicie odrosnąć w czasie ok. 6-12 miesięcy. Wiele uzależnione jest jednak od stanu wyjściowego i stopnia zaawansowania grzybicy.
Jak przygotować się do zabiegu?
Najważniejsze jest, aby zabieg laserowy wykonywać wyłącznie w renomowanych salonach medycyny estetycznej lub gabinecie dermatologicznym. Tylko to zapewnia odpowiednie bezpieczeństwo i skuteczność.
W trakcie wykonywania wszystkich serii, ważne jest, aby nie malować płytki paznokcia i nie nakładać na nią żadnych preparatów np. z acetonem w składzie. Rekomenduje się całkowite zrezygnowanie z korzystania z miejsc publicznych, w tym basenów, saun, czy też siłowni.
Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia laserowego leczenia grzybicy stóp jest m.in. opryszka, stany obniżonej odporności, antybiotykoterapia, ciąża i karmienie piersią, skaleczenie w obszarze zabiegowym, aktywne choroby o podłożu wirusowym oraz bakteryjnym, a także przyjmowanie sterydów.
Aby zwiększyć szansę na powodzenie terapii, tuż po jej zakończeniu niezbędne jest przestrzeganie restrykcyjnej higieny osobistej, włączając w to stosowanie sprayów o działaniu antygrzybiczym.
Rekonstrukcja płytki paznokcia
Na metodę rekonstrukcji paznokcia decydują się na ogół osoby, u których proces chorobowy doprowadził do bardzo poważnych zmian w jego obrębie. Warto podkreślić jednak, że jest to opcja, przeznaczona dla chorych po pozytywnym przejściu leczenia farmakologicznego.
Po wyleczeniu grzybicy paznokieć jest osłabiony, cienki i ma tendencję do nadmiernej łamliwości. Rekonstrukcja polega na zeszlifowaniu płytki w odstępach ok. 2-4 tygodni. Następnie nakłada się na nią specjalną masę (najczęściej jest to akryl, silikon lub żel), która wpływa stopniowo na jej wzmacnianie. Czynność tę powtarza się zazwyczaj kilka razy, aż do uzyskania docelowej grubości paznokcia.
Taka proteza wygląda bardzo naturalnie, a co najważniejsze nie powoduje odkształcenia wału paznokciowego. Dlatego też jest często rekomendowana przez lekarzy dermatologów.
Po odpowiednio (tzn. profesjonalnie) przeprowadzonej rekonstrukcji, płyta zyskuje dawny blask i zdrowy wygląd. Nie należy jednak zapominać o profilaktyce zapobiegającej ponownemu rozwojowi grzybicy paznokci.
Profilaktyka grzybicy paznokci
Aby nie dopuścić do rozwoju grzybicy paznokci, konieczne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny stóp. Podstawowymi zasadami są:
- noszenie osobistego obuwia w miejscach publicznych, w których panuje wilgoć i wysoka temperatura (co sprzyja rozwojowi pleśni, drożdżaków i dermatofitów), w tym basenach, siłowniach, klubach fitness, saunach i łaźniach miejskich,
- zabezpieczenie obuwia, w którym uprawia się aktywność fizyczną specjalnymi wkładkami, zapewniającymi odprowadzenie wilgoci lub użycie specjalistycznych sprayów o działaniu antygrzybicznym,
- nie korzystanie z pożyczonego ręcznika, nawet najbliższego członka rodziny (szczególnie, gdy cierpi on na grzybicę paznokci),
- korzystanie wyłącznie z usług salonów kosmetycznych i SPA, które gwarantują sterylizację narzędzi wykorzystywanych do pedicure i manicure,
- dokładne mycie paznokci stóp i rąk za pomocą specjalnej szczoteczki (wodą z mydłem),
- osuszanie dłoni i stóp czystym ręcznikiem po każdej kąpieli,
- noszenie obuwia oraz skarpetek wykonanych z naturalnych i przewiewnych materiałów. Sztuczne tkaniny i skóry zwiększają temperaturę stopy, co grzybica paznokci może pojawić się z większym prawdopodobieństwem.
Warto zadbać o prawidłową profilaktykę grzybicy paznokci, ponieważ schorzenie może okazać się trudne do wyleczenia, a przede wszystkim czasochłonne.
