Homocysteina

Homocysteina to aminokwas siarkowy, który jest niezbędny do regeneracji uszkodzonych tkanek. W komórkach człowieka powstaje na skutek demetylacji aminokwasu metioniny. Jej źródłem jest spożywane białko. Jednak nadmiar tego składnika może prowadzić do miażdżycy, w związku z czym konieczne jest zadbanie o jego prawidłowy poziom. Do ustabilizowania metabolizmu tego związku organicznego stosuje się preparaty zawierające w swoim składzie witamina B9, betainę oraz witaminę B12 i B6.

Przeczytaj, jakie powinno być optymalne stężenie homocysteiny we krwi, co może być przyczyną jego podwyższenia i kiedy warto wykonać badanie poziomu homocysteiny.

Homocysteina - dlaczego jest groźna dla zdrowia?

Chociaż homocysteina jest naturalnym aminokwasem, który powstaje w ciele po dostarczeniu organizmowi białka pochodzenia zwierzęcego i bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, to jego nadmiar jest już dla naszego zdrowia bardzo niebezpieczny. Działanie prozakrzepowe tego związku może prowadzić do choroby zakrzepowej, zawału serca lub udaru. Co więcej, homocysteina odpowiada też za odkładanie się cholesterolu, przez co prowadzi do tworzenia się we krwi blaszek miażdżycowych, a to z kolei również zwiększa ryzyko zawału i udaru. 

Nadmiar homocysteiny, czyli hiperhomocysteinemia uszkadza nie tylko naczynia krwionośne. Podwyższony poziom homocysteiny zwiększa także ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych np. choroby Alzheimera, czy też Parkinsona. Na tym niestety nie koniec. Wyniki badań naukowych dowiodły, że na skutek podwyższenia poziomu homocysteiny rośnie możliwość pojawienia się w organizmie komórek nowotworowych [1]. Wiele wskazuje także na to, że wysoki poziom homocysteiny we krwi koreluje z niedoczynnością tarczycy (w tym np. chorobą Hashmioto) [1,2].

Bardzo dużą rolę w syntezie homocysteiny odgrywa kwas foliowy. Jest on rekomendowany przede wszystkim kobietom starającym się o dziecko oraz będących w ciąży. Związek ten ma chronić płód przed rozwojem poważnych wad cewy nerwowej. Z powodu zbyt niskiego stężenia homocysteiny rośnie także prawdopodobieństwo poronienia [1].

Genetyczne podłoże wysokiej homocysteiny

Na wysokie stężenie homocysteiny w organizmie człowieka mają wpływ również czynniki genetyczne. Mutacje występujące w obrębie dwóch białek budujących enzymy: reduktazę metylenotetrahydrofolianową i beta-syntazę cystationiny [2]. Objawami klinicznymi są m.in.:

• zmiany osteoporotyczne kości,
• zaburzenia widzenia spowodowane zwichnięciem soczewki oka,
• zakrzepica tętnicza i żylna,
• miażdżyca,
• w obrazie morfologicznym obserwuje się zaburzenia w stopniu mielinizacji neuronów w ośrodkowym układzie nerwowym,
• defekt syntezy metioniny,
• nadciśnienie płucne [2].

Homocysteina - poziom prawidłowy i przyczyny nadmiaru

Przyjmuje się, że optymalny poziom homocysteiny mieści się w granicach od 5 do 15 mikromoli na litr. Jego powiększenie może być związane z zaburzeniami genetycznymi, a także niektórymi chorobami, jak anemia złośliwa, białaczka lifmoblastyczna, rak sutka lub jajnika, niewydolność nerek, łuszczyca, niedoczynność tarczycy oraz cukrzyce typu pierwszego i drugiego, a także stosowanie używek i niektórych leków. Do najczęstszych przyczyn nieprawidłowego metabolizmu homocysteiny należy jednak niedobór takich składników, jak kwas foliowy oraz inne witaminy z grupy B, które można w łatwy i przystępny sposób suplementować w codziennej diecie. 

Dlaczego homocysteina występująca we krwi w nadmiarze powoduje tak poważne schorzenia? Okazało się, że taki stan doprowadza do wzrostu reaktywnych form tlenu odpowiadających za zjawisko znane pod nazwą stresu oksydacyjnego. Jeśli dodatkowo obserwuje się zbyt niski poziom antyoksydantów, to wysokie stężenie homocysteiny powoduje przyspieszenie reakcji starzenia się komórek organizmu. Następnie reakcja łańcuchowa powoduje spadek ważnych neuroprzekaźników (np. dopaminy, noradrenaliny, serotoniny). Spada także poziom estrogenów, co indukuje rozwój niektórych nowotworów [1].

Łagodna postać hiperhomocysteinemii diagnozowana jest, gdy stężenie homocysteiny mieści się w zakresie od 15 do 30 mikromoli na litr, natomiast ciężką przy wartościach powyżej 100 mikromoli na litr [1].

Homocysteina - kto powinien zbadać jej poziom?

Zawyżony poziom homocysteiny we krwi może dotyczyć wielu osób, jednak istnieją grupy, które są na to szczególnie narażone, należą do nich:

• osoby ze zdiagnozowaną chorobą wieńcową, sercowo-naczyniową, po zawale, z wysokim ryzykiem miażdżycy, po udarze, z zakrzepicą żylną oraz zatorowością płucną,
• osoby o podwyższonym ryzyku zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe, a także mające w swojej rodzinie przypadki nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, podwyższonego cholesterolu i chorób układu pokarmowego,
• osoby, które mogą mieć niedobory kwasu foliowego i innych witamin z grupy B, w tym wegetarianie i seniorzy, a także osoby cierpiące na stany zapalne przewodu pokarmowego, stosujące niezrównoważoną dietę, zażywające niektóre leki oraz nadużywające alkoholu,
• osoby o podwyższonym ryzyku wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych lub z już zdiagnozowanymi chorobami typu Alzheimer czy Parkinson,
• osoby spożywające nadmiar kawy i nałogowo palące papierosy,
• kobiety w okresie menopauzy,
• osoby z niewydolnością wątroby, nerek, reumatoidalnym zapaleniem stawów, łuszczycą, cukrzycą i zapaleniem tarczycy.

Homocysteina - jak można regulować jej poziom?

Jak skutecznie obniżyć poziom homocysteiny? W pierwszej kolejności warto wykonać badanie homocysteiny we krwi, aby móc upewnić się, czy istnieje taka potrzeba. Próbki krwi pacjenta pobierane są z żyły łokciowej, tak samo jak w przypadku zwykłej morfologii.

Badania dowodzą, że odpowiednia suplementacja kwasu foliowego, betainy oraz witaminy B6 i B12 może skutecznie wyregulować poziom homocysteiny, przywracając jej stężeniu we krwi prawidłową wartość. Kuracja takimi preparatami jest prosta i niedroga, a ich działanie polega na przekształceniu niebezpiecznych aminokwasów w inne nieszkodliwe składniki. Obok działania obniżającego poziom homocysteiny, każdy z tych suplementów przynosi także wiele innych, korzystnych dla naszego organizmu efektów.

Kwas foliowy

Kwas foliowy, zwłaszcza w formie czynnej o doskonałym stopniu przyswajalności, oprócz wspomagania prawidłowego metabolizmu homocysteiny, przyczynia się także do:

• prawidłowej syntezy aminokwasów,
• prawidłowej produkcji krwi,
• utrzymania prawidłowych funkcji psychologicznych,
• prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego,
• redukcji uczucia znużenia i zmęczenia,
• prawidłowego procesu podziału komórek.

Betaina

Betaina, czyli tak naprawdę TMG - trimetyloglicyna - to substancja, którą po raz pierwszy wykryto w burakach. Oprócz bardzo skutecznego obniżania poziomu homocysteiny, działa również:

• regenerująco na wątrobę,
• z udziałem choliny wspomagająco przy rozkładzie tłuszczy,
• z udziałem kreatyny wspomagająco przy budowie masy mięśniowej.

Witamina B6

Witamina B6 bierze udział w wielu procesach, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej działanie opiera się przede wszystkim na:

• wspomaganiu pracy serca,
• metabolizmie aminokwasów,
• regulowaniu ciśnienia krwi,
• usprawnianiu działania układu nerwowego,
• wspomaganiu produkcji czerwonych krwinek,
• braniu udziału w procesie glikogenezy,
• łagodzeniu objawów PMS, niedokrwistości i chorób nerek.

Witamina B12

Witamina B12 bierze udział w przemianach białkowych, tłuszczowych i węglowodanowych. Poza regulacją metabolizmu homocysteiny, wpływa również na:

- produkcję czerwonych krwinek,

- prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,

- syntezę komórek,

- zapobieganie osteoporozie,

- zmniejszenie ilości lipidów we krwi,

- pobudzenie apetytu oraz dobry nastrój.

Suplementacja - efekty regulowania poziomu homocysteiny

Najszybszym i najbezpieczniejszym sposobem wyregulowania poziomu homocysteiny we krwi do prawidłowych wartości jest suplementacja odpowiednimi preparatami, zawierającymi tak zwane modulatory homocysteiny, czyli kwas foliowy, witaminę B6, witaminę B12 i TMG (betainę). Badania wykazują, że połączenie tej ostatniej z pozostałymi składnikami działa o 20% szybciej i efektywniej, niż same witaminy. Czas trwania kuracji, której celem jest przywrócenie normalnych wartości homocysteiny trwa kilka tygodni i jest zależny od jej poziomu wyjściowego. 

W środowisku medycznym nadal apeluje się o to, aby badania stężenia homocysteiny zaliczały się do jednych z podstawowych. Ze statystyk wynika, że hiperhomocysteinemia dotyczy od 3 % do 7% populacji, natomiast u osób z chorobami naczyń i układu krwionośnego odsetek ten jest znacznie większy i wynosi ponad 25% [2]. A warto dodać, że sama diagnostyka, jak i suplementacja są bardzo proste i skuteczne.

Bibliografia

1. Kraczkowska S., Suchocka Z. i Pachecka J. Podwyższone stężenie homocysteiny we krwi jako wskaźnik zagrożenia zdrowia. Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie, 2005, 3.
2. Wichlińska-Lipka M. i Nyka. W. Rola homocysteiny w patogenezie chorób układu nerwowego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2008, t.2, nr 4, s. 292-297.