Jak szybko uzupełnić niedobór witaminy B12?
Prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i całego organizmu jest uwarunkowane odpowiednim poziomem witamin i minerałów. Szczególnie niebezpieczny jest niedobór witaminy B12. Nawet niewielki skutkuje różnego rodzaju zaburzeniami. Obejmują one wiele układów w ciele. Zobacz, jak szybko uzupełnić niedobór witaminy B12.
Witamina B12 to inaczej kobalamina. Jej potoczna nazwa pochodzi od tego, że atomem centralnym jest kobalt. Jest to organiczny związek chemiczny. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Organizm nie może samodzielnie wytwarzać witaminy B12. Dlatego musi być ona dostarczana z zewnątrz – wraz z pożywieniem lub suplementami diety. Zapotrzebowanie osoby dorosłej wynosi 2,4 μg dziennie. Wzrasta ono w przypadku kobiet ciężarnych i karmiących piersią oraz osób, u których rozpoznano niedobór witaminy B12.
Witamina B12 potrzebna do prawidłowego funkcjonowania organizmu
Witamina B12 pełni w organizmie człowieka bardzo ważną rolę. Jest potrzebna niemal każdemu układowi w ciele do prawidłowego funkcjonowania. Kobalamina bierze udział w:
- prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego,
- przemianach metabolicznych tłuszczów,
- powstawaniu komórek krwi w szpiku kostnym (jest potrzebna zwłaszcza do produkcji czerwonych krwinek),
- utlenianiu kwasów organicznych w komórkach,
- przemianach węglowodanów i białek,
- syntezie kwasów nukleinowych,
- procesie metylacji homocysteiny do metioniny,
- tworzeniu otoczki mielinowej na nerwach,
- produkcji neuroprzekaźników,
- dojrzewaniu komórek nabłonkowych,
- procesie przemiany kwasu foliowego do jego aktywnej formy.
Wchłanianie witaminy B12 odbywa się w jelicie krętym, a dokładniej w jego końcowym odcinku. Potrzebna jest do tego glikoproteina, która jest wytwarzana przez komórki w żołądku.
Wyizolowanie witaminy B12 miało miejsce w 1948 roku. Dokonał tego Rickes wraz ze współpracownikami. Kobalamina została pozyskana z wątroby. Był to krystaliczny związek o czerwonym zabarwieniu. Zaobserwowano, że po jego podaniu (w ilości zaledwie kilku mikrogramów) nie występuje niedokrwistość.
Objawy niedoboru witaminy B12
Osoby zmagające się z niedoborem witaminy B12 mogą zaobserwować u siebie objawy – zwłaszcza ze strony układu krwionośnego i nerwowego. Zaburzenia mogą wystąpić też ze strony układu pokarmowego i skóry.
Objawy, na które trzeba zwrócić uwagę to:
- zawroty głowy,
- przedwczesne siwienie,
- uczucie zmęczenia,
- zaburzenia nastroju,
- problemy z koncentracją,
- bladość lub żółty odcień skóry,
- brak apetytu,
- spadek masy ciała,
- utrata smaku,
- upośledzenie czucia temperatury,
- nieprzyjemne mrowienie w kończynach,
- zaburzenia chodu,
- osłabienie siły mięśni,
- apatia,
- drażliwość,
- zmiany zachowania,
- zaburzenia świadomości.
Wzrasta też ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera.
Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12
Niedobór witaminy B12 jest przyczyną rozwinięcia się niedokrwistości megaloblastycznej. Jej objawy to: ciągłe zmęczenie, osłabienie, bóle i zawroty głowy, pieczenie języka, bladość skóry i błon śluzowych. Jest to stan bardzo niebezpieczny, który niesie za sobą duże ryzyko powikłań.
Kto jest narażony na niedobór witaminy B12?
Jest kilka grup ludzi szczególnie zagrożonych niedoborem witaminy B12. Są to:
- osoby odżywiające się nieprawidłowo (niska zawartość produktów pochodzenia zwierzęcego w diecie),
- osoby będące na diecie wegańskiej,
- osoby chorujące na anoreksję,
- osoby nadużywające alkoholu,
- seniorzy.
Niedobór witaminy B12 jest również spotykany u osób z zaburzeniami wchłaniania kobalaminy. Prowadzą do tego niektóre choroby układu pokarmowego:
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- celiakia,
- rak żołądka,
- zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka.
Na niedobór są narażone także osoby, które przez długi czas były leczone inhibitorami pompy protonowej. Są to leki stosowane w przypadku schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Objawy niedoboru witaminy B12 są obecne u osób z wrodzonym niedoborem glikoproteiny lub jej unieczynnieniem. Wówczas pojawiają się zaburzenia wchłaniania witaminy B12 w jelicie.
Pokarmowe źródła witaminy B12
Jej niedobory dotyczą około 1–2% populacji krajów północnej Europy. Szczególnie wysoki odsetek występuje wśród seniorów. Według niektórych danych jest to nawet 46%. Wartość ta nie jest dokładna, ponieważ nie są prowadzone w tym kierunku żadne badania przesiewowe.
Jak rozpoznać niedobór witaminy B12?
Poziom witaminy B12 można oznaczyć przy pomocy badań laboratoryjnych krwi. Są one wykonywane niemal w każdym laboratorium medycznym. Na test są kierowane osoby, u których obecne są objawy wskazujące na jej niedobór. Badanie można wykonać także bez skierowania lekarza w placówce prywatnej.
Poziom witaminy B12 oznacza się we krwi. Jest ona pobierana z żyły łokciowej. Do laboratorium należy zgłosić się w godzinach porannych. Konieczne jest pozostanie na czczo (ostatni posiłek powinien być zjedzony do godziny 18 dnia poprzedniego). Czas oczekiwania na wynik wynosi 1–2 dni robocze. Jego interpretacji zawsze powinien dokonać lekarz i na tej podstawie ustalić dalsze postępowanie.
Jak uzupełnić niedobór witaminy B12?
Wiele osób zastanawia się, jak szybko uzupełnić niedobór witaminy B12. Warto zdawać sobie sprawę, że nie jest to możliwe. Proces leczenia powinien być rozłożony w czasie. Przyjmowanie zbyt wysokich dawek kobalaminy nie przyniesie pożądanego efektu. Może natomiast być przyczyną wystąpienia objawów niepożądanych.
Jest kilka sposobów na uzupełnienie poziomu witaminy B12. Są to:
- spożywanie produktów spożywczych będących bogatym źródłem witaminy B12,
- stosowanie dodatkowej suplementacji w postaci gotowych preparatów z witaminą B12,
- farmakoterapia na zlecenie lekarza.
Warto skonsultować sposób uzupełniania niedoborów witaminy B12 z lekarzem. Metoda i dawka powinny być dostosowane do potrzeb organizmu, aby otrzymał on wszystkie niezbędne substancje w odpowiednim czasie.
W jakich produktach obecna jest witamina B12?
Jednym ze sposobów uzupełniania niedoborów witaminy B12, a także ich zapobiegania, jest dostarczanie tej substancji wraz z pożywieniem.
Witamina B12 w produktach pochodzenia zwierzęcego
Witamina B12 w dużych ilościach jest dostępna w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej główne źródła to:
- mięso (zwłaszcza drób, wołowina i wieprzowina),
- podroby mięsne (m.in. wątróbka i nerki),
- wędliny,
- żółtko jaj,
- mleko,
- sery,
- jogurty,
- ryby,
- owoce morza.
Warto mieć na uwadze, że wchłanianie witaminy B12 mogą zaburzać cukry.
Witamina B12 w produktach roślinnych
Produkty roślinne nie zawierają witaminy B12. Przez pewien czas sądzono, że jest ona obecna w glonach. Jednak badania wykazały, że zawierają one analog strukturalny kobalaminy. Niestety, jest on nieprzyswajalny przez organizm człowieka. Niektóre źródła podają, że witamina B12 jest obecna w pieczarkach lub boczniakach. Jest to jednak bardzo mała ilość – nie wystarcza ona, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie organizmu człowieka.
Osoby, które wykluczyły z diety mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego, nadal mogą w pewnym stopniu dostarczać organizmowi witaminę B12 z pożywieniem. Część żywności jest dodatkowo wzbogacana o kobalaminę. Są to m.in. płatki śniadaniowe, a także produkty sojowe.
Suplementy diety z witaminą B12
Witaminę B12 można uzupełniać również pod postacią suplementów diety. Wskazane jest to osobom zmagającym się z jej niedoborem lub chcących wdrożyć jego profilaktykę (do tej grupy powinni należeć m.in. weganie). Preparaty mogą zawierać tylko kobalaminę lub również inne substancje potrzebne organizmowi do prawidłowego funkcjonowania (np. selen, żelazo, witaminę D). Suplementy są dostępne w formie tabletek, kapsułek, kropli lub sprayu.
Jak stosować suplementy diety z witaminą B12?
Suplementy należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza i producenta preparatu. Szczególnie istotna jest dawka witaminy B12. Nie powinna być ona zbyt wysoka, ale też za niska. Konieczne jest również zapoznanie się z przeciwwskazaniami do stosowania danego suplementu.
Witamina B12 w formie leku
W niektórych przypadkach – zwłaszcza ciężkich niedokrwistości – lekarz może zdecydować o podawaniu witaminy B12 w formie leku. Zwykle zawierają one wysokie dawki tej substancji. Farmakoterapia może odbywać się doustnie lub w postaci iniekcji domięśniowych.
Bibliografia:
- M. Mizray i in., Witamina B12 - skutki niedoboru, zasadność terapii i suplementacji diety u osób w wieku podeszłym, "Przegląd Nauk o Zdrowiu" 2016, nr 3, s. 295-301.
- J. Zbrocka, Z.B. Wojszel, Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne, "Geriatria" 2013, nr 7, s. 24-32.
- A. Gryszczyńska, Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, "Postępy Fitoterapii" 2009, nr 4, s. 229-238.
- J. Biernat, M. Bronkowska, Interakcje z lekami - istotnym wskazaniem suplementacji diety witaminą B12, "Bromatologia i Chemia Toksykologiczna" 2014, nr 4, s. 857-864.