Kurkuma (inaczej ostryż długi) to przyprawa, stosowana nie tylko w kuchni, ale również w medycynie i kosmetologii. Wykazuje szerokie spektrum działania, w tym m.in. zmniejsza poziom cukru, wspomaga układ nerwowy i immunologiczny. Dlatego też suplement diety wzbogacone o ekstrakt z ostryżu długiego przeznaczone są do stosowania przez osoby chcące w sposób naturalny złagodzić bóle o niewielkim stopniu intensywności, problemy trawienne, czy też zmniejszyć gorączkę.

Kurkuma- czym jest i jakie ma zastosowanie

Kurkuma to bardzo popularna przyprawa o intensywnej, żółto-pomarańczowej barwie pochodząca z Indii. Sława tej egzotycznej rośliny sięga już starożytności. Na europejskie stoły trafiła z krajów azjatyckich, gdzie traktowano ją jako panaceum na niezliczone wręcz dolegliwości. Kłącze kurkumy znane także pod nazwą szafran indyjski lub ostrzyż długi, jest skarbnicą kurkuminy, która stanowi jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy w przyrodzie. Jej niezwykłe właściwości wykorzystywane są obecnie z powodzeniem nie tylko w medycynie, ale również w kosmetyce. 

Przyprawa nazywana jest często przyprawą długowieczności. Marco Polo wspominając swoją pierwszą wyprawę do Chin często mówił o niezwykłej roślinie, która wyglądem przypominała szafran. Z kolei Paracelsus - lekarz i alchemista, niejednokrotnie zalecał korzeń kurkumy w problemach z wątrobą. Wykorzystywana była w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej jako środek pomocny w problemach trawiennych, podczas bólu głowy, w stanach zapalnych, a także w czasie gorączki czy menstruacji.

Podobnie jak piperyna, ekstrakt z ostryżu długiego ma lekko pikantny smak i często łączy się je w jednym produkcie. Można go znaleźć w postaci kapsułek, tabletek, proszku, a nawet skoncentrowanego napoju.

Kurkuma skład

Kurkuma zawiera łącznie ponad 300 związków chemicznych, tj. kurkumina (3-5%), olejki eteryczne (2-7%), skrobia, arabinoza, glukoza, fruktoza, a także minerały (wapń, żelazo, fosfor, magnez, potas, sód i cynk), które czynią tę popularną przyprawę ogromnym sprzymierzeńcem w dbaniu o zdrowie. 

O wyjątkowych właściwościach kurkumy nie decyduje jednak ilość zawartych w niej związków chemicznych, ale ich rodzaj. Wśród nich należy wymienić choćby polifenole, które wykazują niezwykle silne właściwości przeciwbakteryjne, oczyszczające oraz przeciwzapalne. Najlepiej poznana przez naukowców jest kurkumina. To właśnie ona nadaje korzeniowi charakterystyczny kolor i barwi tradycyjną przyprawę curry. Choć związek ten stanowi w przybliżeniu zaledwie 3% zawartości całej rośliny, nadaje przyprawie olbrzymią moc. Uczestniczy m.in. w oczyszczaniu wątroby z toksyn, wpływa na poprawę funkcjonowania mózgu i znacząco spowalnia procesy starzenia. Nic zatem dziwnego, że to bardzo popularny składnik naturalnych suplementów, które wspomagają organizm seniorów. 

Równie istotnym składnikiem bioaktywnym są turmerony. Związki te nie tylko zwiększają absorpcję kurkuminy, ale wspólnie stanowią unikalną mieszankę, która wydaje się szczególnie przydatna w chorobach neurodegeneracyjnych i po udarze mózgu. Czysty ekstrakt z kłącza kurkumy np. w postaci suplementu Kurkuma BCM-95 to zatem bogactwo dobroczynnych związków roślinnych w ich najbardziej naturalnej postaci.

Jak zwiększyć biodostępność kurkumy?

Biodostępność ostryżu długiego zwiększa połączenie go z pieprzem czarnym. Zwiększa się ona wówczas jej wchłanialność. Sama biodostępność kurkumy zwiększa się ok. 2000 razy, przy czym jest to w pełni bezpieczne dla organizmu - nie odnotowano jak dotąd żadnych skutków ubocznych.

Zastosowanie i właściwości kurkumy

Jest pomocna w dolegliwościach układu pokarmowego

Kurkuma wykazuje bardzo silne właściwości żółciopędne, a także pobudza wydzielanie sekretyny, gastryny i enzymów trzustkowych. Jednocześnie działa przeciwbakteryjne i rozkurczająco. Obecnie jest z powodzeniem wykorzystywana jako element ziołowych preparatów polecanych w dysfunkcji trzustki, a także w różnorodnych zaburzeniach trawienia.

Niektóre substancje aktywne kurkumy wykazują też działanie ochronnie na komórki wątrobowe. Tym samym stosuje się je w stanach zapalnych miąższu wątroby oraz podczas zapalenia dróg żółciowych.

Zmniejszenie poziomu cukru

Kurkumina może obniżyć poziomu cukru w krwioobiegu. Skuteczność tego związku w tym przypadku polega głównie na jej silnym działaniu przeciwzapalnym. Udowodniono, że ten niezwykły związek znacząco obniża czynniki pro-zapalne tj. TNF-α oraz IL-6, które stanowią jeden z wyznaczników cukrzycy. Ponadto wykazano, że wspaniale obniża poziom cukru we krwi oraz stężenie cholesterolu. 

Kurkuma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające

Kurkumina to jeden z najsilniejszych znanych światu środków przeciwzapalnych. Jej działanie polega przede wszystkim na zdolności do hamowania aktywności enzymów, które obniżają naturalną odporność organizmu i prowadzą do powstawania przewlekłego stanu zapalnego. Ponadto wykazuje również silne zdolności przeciwutleniające. Zwalcza tym samym wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się organizmu. Nic zatem dziwnego, że kurkuma odgrywa niezwykle ważną rolę we współczesnym arsenale terapeutycznym. 

Działanie przeciwnowotworowe

Liczne badania naukowe wykazały, że kurkumina obecna w kurkumie moduluje ekspresję niektórych genów odpowiedzialnych za rozwój chorób nowotworowych (wycisza ok. 81 z nich, a aktywuje 71). Najnowsze naukowe informacje potwierdzają, że część hodowli komórkowych wykazuje dużą wrażliwość na działanie kurkuminy, co zwiększa szansę na wdrożenie tej substancji w terapiach m.in. czerniaka, raka płuc, jajnika, układu moczowo-płciowego i nerwowego. Konieczne jest jednak przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań, zarówno in vivo, jak i in vitro.

Udowodniono również, że ostryż długi ma zdolność do indukowania apoptozy, czyli programowanej śmierci komórek. Jednakże dokładny mechanizm tego procesu nie został jak dotąd poznany i opisany.

Wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego

Leczenie chorób o podłożu neuronalnych jest od lat wyzwaniem naukowców i lekarzy. Jest to związane przede wszystkim z tym że wiele związków nie przechodzi przez barierę krew-mózg. Badania naukowe wykazały, że kurkumoidy, ze względu na charakter przeciwzapalny, antyoksydacyjny i zdolność do tworzenia chelatów, mogą dawać nadzieję w leczeniu licznych schorzeń neurodegeneracyjnych.

Dzięki zawartości turmeronu pobudzającego namnażanie i różnicowanie komórek nerwowych w ludzkim mózgu, kurkuma wspomaga naprawę tego ważnego organu po przebytej chorobie lub po urazie. Naukowcy przypuszczają, że w niedalekiej przyszłości turmeron będzie można z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce choroby Alzheimera. 

Istnieją prace, których wyniki wskazują na to, że kilkutygodniowa suplementacja kurkumoidami chroni przed procesami neurodegeneracji neurony dopaminergiczne, a także zapobiega zaburzeniom motorycznym u mysich modeli choroby Parkinsona.

Zastosowanie kurkumy w kosmetyce

Substancje czynne wyizolowane z kurkumy często wchodzą w skład ziołowych mieszanek wspomagających odchudzanie i przeznaczonych do redukcji nadmiernego apetytu. Kurkumina świetnie wspomaga metabolizm, a tym samym przyspiesza procesy trawienia i zapobiega odkładaniu się w organizmie tkanki tłuszczowej. Stosowana w koktajlach owocowych lub warzywnych powoduje szybsze usuwanie toksyn z organizmu. Jako składnik maseczek do twarzy wspomaga oczyszczanie skóry, a także uczestniczy w procesach rozjaśniania plam potrądzikowych. Można ją również znaleźć w dobrych kremach wyrównujących koloryt skóry oraz w preparatach przeciwzmarszczkowych i antycellulitowych. Z uwagi na właściwości regulujące pH, wspomaga walkę z łupieżem, a także wzmacnia włosy i nadaje im piękny połysk.

Kurkuma przeciwwskazania do spożywania

Kurkuma, podobnie jak większość produktów spożywczych, posiada pewne ograniczenia w stosowaniu. Ze względu na właściwości kurkumy przyprawy tej powinny unikać przede wszystkim kobiety w ciąży, gdyż pobudza pracę macicy, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do poronienia. 

Ograniczenia w stosowaniu ostryżu długiego

Proszek z byliny z rodziny imbirowatych, trudno rozpuszcza się w zimnej wodzie. Jest także mało stabilny w wodnych roztworach. To wszystko plus tzw. metabolizm wątrobowy sprawia, że użycie tej przyprawy może wiązać się z niską biodostępnością. Co więcej, jest on bardzo szybko wydalany z kałem i moczem. Jedynie ok. 1% substancji ma szansę wejść do krwiobiegu.

Dlatego też zaleca się, aby suplementy z ostryżem długim w składzie, zawierały także piperynę. Przyswajalność tej substancji zwiększają również tłuszcze np. olej kokosowy.

Z czym spożywać kurkumę?

Dodatek pieprzu do kurkumy nawet dwudziestokrotnie zwiększa przyswajanie bioaktywnej kurkuminy. Przyprawę tę warto również spożywać w towarzystwie dobrej jakości tłuszczów, np. oleju lnianego, co także sprzyja efektywniejszemu wchłanianiu substancji czynnych do krwi. Ponadto kurkuma świetnie współgra z herbatą oolong uznawaną za pogromcę tłuszczu, nadając jej przyjemny, korzenny aromat. Kurkuma jest również składnikiem curry, więc warto włączyć tę mieszankę przypraw do naszej codziennej diety.

Ten produkt spożywczy stanowi podstawę kuchni indyjskiej. Kurkumina zabarwia ryż na kolor złoto-pomarańczowy i wzbogacona jego smak. Idealnie komponuje się również z warzywami duszonymi lub pieczonymi.

Złote mleko

Tzw. złote mleko to określenie, które funkcjonuje w świecie dietetyki już od kilku lat. To napój, spożywany na ciepło, który wyróżnia się właściwościami prozdrowotnymi i wzmacniającymi. Główny składnik to oczywiście ostryż długi (najlepiej w postaci pasty), który należy połączyć z mlekiem roślinnym.

Miksturę w takiej formie spożywa się od razu po przygotowaniu. Jest ona znana przede wszystkim w praktyce ajurwedyjskiej jako napój rozgrzewający i chroniący organizm przed wpływem wolnych rodników.