Karczoch hiszpański – właściwości i zastosowanie

Karczoch zwyczajny – podstawowe informacje

Karczochy pochodzą z rejonu Morza Śródziemnego, najprawdopodobniej z Afryki Północnej. Stamtąd przybyły do Grecji, a następnie na dalsze tereny Europy. Wiele wskazuje na to, że z właściwości karczocha korzystano już w IV wieku p.n.e. Poważne prace nad ustaleniem jego właściwości i usystematyzowaniem tej wiedzy zaczęły się pod koniec XIX wieku, kiedy to przy pomocy ekstraktu z karczocha wyleczono człowieka chorego na żółtaczkę. Miało to miejsce we Francji.

Dziś wiemy już, że karczoch ma właściwości oczyszczające organizm i na nich opiera się jego działanie na poszczególne układy w ciele człowieka. Jest to roślina wieloletnia w formie charakterystycznego krzewu. Łodyga karczocha może sięgać nawet dwóch metrów, ale najbardziej rozpoznawalne są jego kwiaty, które są jadalne i drzemie w nich mnóstwo pożytecznych dla człowieka substancji. Ziele karczocha można traktować również jako roślinę ozdobną, ponieważ kwiat karczocha w swoim najlepszym okresie prezentuje się dość ciekawie. W Polsce uprawa karczocha jest jednak bardzo wymagająca, ze względu na zbyt mroźne zimy.

Karczoch zwyczajny – właściwości

W karczochu znajduje się kilka cennych substancji, które w połączeniu mogą działać na organizm oczyszczająco. Ważne jest również hepatoprotekcyjne działanie karczochów, oznacza to, że wspierają one regenerację wątroby. Poszczególne witaminy i minerały ułatwiają również trawienie pokarmów, a w konsekwencji szybciej oczyszczają organizm. Do najważniejszych składników karczocha hiszpańskiego możemy zaliczyć:

• Pierwiastki takie jak potas, magnez, fosfor i wapń. To niezwykle ważna grupa, która wspiera organizm podczas przewlekłego stresu i zmęczenia. Działanie tych składników ogranicza również ryzyko rozwoju miażdżycy, działa ochronnie na układ sercowo-naczyniowy. Poprawia funkcjonowanie mięśni i zapobiega skurczom. Dodatkowo fosfor i wapń odpowiadają za mocny układ kostny, ale również wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i gospodarki hormonalnej.
• Witaminę C oraz E. W karczochu te witaminy nie występują może w imponujących ilościach, jednak ich choćby śladowa obecność jest dodatkowym atutem. Wspierają one m.in. układ odpornościowy oraz procesy metaboliczne.
• Inulina, czyli wielocukier, który nie jest trawiony w ludzkim organizmie. Dzięki temu nie stanowi przeszkody w procesie redukcji tkanki tłuszczowej. Jednak jego działanie jest o wiele szersze. Przede wszystkim zwiększa uczucie sytości i poprawia perystaltykę jelit. Dba o mikrobiom jelitowy, ponieważ zwiększa w jelicie ilość dobrych bakterii, co dla funkcjonowania całego układu wydalniczego jest niezwykle ważne. Dzieje się tak dlatego, że obecna w organizmie człowieka inulina staje się pokarmem dla najważniejszych bakterii tworzących mikrobiom.
• Kwas 1,5-dikawoilochinowy (cynaryna), który pobudza produkcję żółci i zmniejsza ryzyko otłuszczenia wątroby. Dodatkowo wspiera jej regenerację. To dlatego podkreśla się cenne działanie ochronne wobec wątroby, jakim wyróżnia się karczoch.
• Polifenole, które działają przeciwutleniająco. Cenne są również ich właściwości przeciwstarzeniowe.
• Poszczególne substancje zawarte w karczochu mogą wpływać również na stężenie cholesterolu w krwi. Cenne jest działanie obniżające cholesterol LDL (tzw. zły cholesterol).

Okazuje się zatem, że nie popełnili błędu ludzie, którzy wykorzystywali karczochy przez całe wieki, uznając je za rośliny o bogatych właściwościach leczniczych. Cynara cardunculus, czyli karczoch hiszpański to roślina, która nie tylko dobrze smakuje, ale również jest bardzo pożyteczna dla ludzkiego organizmu.

Jak przyjmować karczoch hiszpański?

Kwiaty karczochów są jadalne i to z nich przyrządza się różnego rodzaju potrawy, które niosą ze sobą walory smakowe, ale również prozdrowotne. Sezon na karczochy trwa od maja do października, zatem można je wówczas spożywać pod różnymi postaciami, najlepiej kupować świeże. Po sezonie szeroko dostępne są marynowane karczochy, jednak nie mają one tylu wartości odżywczych, co świeże.

Dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, by stosować karczoch również jako suplement diety. To rozwiązanie także dla tych, którzy nie przepadają za smakiem karczochów. Warto przy tym wspomnieć, że karczoch hiszpański jest delikatnie cierpki, lekko gorzkawy. Niektórzy są w stanie rozpoznać również orzechowy posmak. Czasem karczoch jest wartością dodaną do posiłków, jednak nie wszyscy kochają jego smak.

Karczoch zwyczajny dostępny jest również w postaci kapsułek. Podczas przyjmowania nie odczujemy żadnego smaku, czy zapachu, dlatego to doskonałe rozwiązanie dla tych, którzy za tym specjałem nie przepadają, ale chcą skorzystać z jego cennych właściwości. Przy przyjmowaniu karczocha w formie kapsułek należy przestrzegać zaleceń producenta, stosować opisaną na opakowaniu porcję i zasady zażywania.

Karczoch zwyczajny – przeciwwskazania

Stosowanie karczocha nie zawsze jest wskazane. Warto wiedzieć, kto nie powinien po niego sięgać. Odradza się to:

• osobom z uczuleniami na rośliny z rodziny astrowatych;
• osobom z kamicą żółciową;
• osobom, u których rozpoznano niedrożność dróg żółciowych;
• kobietom w ciąży ze względu na brak badań dotyczących jego działania w tym stanie.

W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Bibliografia:

1. M. Michalak-Majewska, D. Teterycz, Karczoch zwyczajny innowacyjny surowiec o szerokim zastosowaniu, 1/2018.
2. R. Nurzyńska-Wierdak, A. Sałata, R. Stepaniuk, Prozdrowotne właściwości karczocha zwyczajnego (Cynara Scolymus L., Asteraceae), 2018.