Rozpowszechnienie boreliozy jest ściśle powiązane z namnożeniem się kleszczy w ostatnich latach. W ciągu ostatniej dekady ich liczebność wzrosła około dziesięciokrotnie. Borelioza (zwana także krętkowicą kleszczową) jest wieloukładową chorobą zakaźną, wywoływaną przez bakterie (krętki) z rodzaju Borrelia. Kleszcze roznoszą patogeny za pomocą śliny, a wg badań aż do 15% występujących w Polsce osobników może przenosić kleszczowe zapalenie mózgu. Dolegliwość ta posiada łatwe do pomylenia z innymi chorobami objawy, przez co jej diagnozowanie jest utrudnione.

Borelioza – objawy, przyczyny i leczenie

Borelioza to choroba, której przyczyną jest bakteria Borrelia burgdorferi. Ryzyko zakażenia się boreliozą wzrasta przede wszystkim w ciepłych miesiącach. Jest to bowiem choroba przenoszona przez kleszcze, które aktywne są właśnie wiosną oraz latem. Leczenie boreliozy musi być precyzyjne. Sama choroba powinna być wcześnie zdiagnozowana, by nie zdążyła wyrządzić w organizmie nieodwracalnych szkód. Jak objawia się borelioza? Czym może grozić i jak ją leczyć?

Czym jest borelioza - choroba odkleszczowa

Borelioza, inaczej nazywana chorobą z Lyme, pojawia się za sprawą spiralnych bakterii. W latach 80. XX wieku odkryto, że są to bakterie, które znajdują się w jelitach kleszczy. Sama borelioza była znana już wcześniej, jednak dopiero czterdzieści lat temu jej pochodzenie stało się oczywiste. To niestety również bardzo powszechna choroba. Za sprawą kleszczy w samej Polsce może na nią zapadać nawet kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie.

Borelioza może być leczona za pomocą antybiotyków, ale również przy wsparciu różnego rodzaju ziół. Jeden z najbardziej znanych amerykańskich zielarzy opracował nawet specjalny zestaw ziół. Są one pomocne po tym, jak nastąpi rozpoznanie boreliozy. Od jego nazwiska nazwano ten zestaw Protokołem Buhnera.

To bardzo ważne, by zareagować we wczesnej postaci boreliozy. Nieleczona jest bowiem chorobą niezwykle poważną. Może wywołać:

• porażenie nerwu twarzowego (zapalenie nerwów czaszkowych),
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• przewlekłe zanikowe zapalenie skóry.

Objawy boreliozy

Objawy choroby są dość powszechne i trudno jednoznacznie skierować je akurat na boreliozę. Chyba że mamy świadomość o wkłuciu kleszcza, które wcześniej miało miejsce. Jednym z podstawowych objawów jest tzw. rumień wędrujący. To charakterystyczne zaczerwienienie i obrzęk wokół wkłucia. Wówczas diagnostyka boreliozy jest już nieco łatwiejsza. Podstawowe objawy boreliozy, które mają miejsce na samym początku choroby to:

• Bóle głowy, zawroty głowy;
• Częste zmęczenie, nawet przy odpowiedniej ilości odpoczynku;
• Przewlekłe zapalenie stawów;
• Objawy skórne, m.in. rumień wędrujący.

 Obecność rumienia wędrującego najczęściej wystarcza, by zdiagnozować początek boreliozy.

Wśród wymienionych objawów dość uciążliwe jest boreliozowe zapalenie stawów. Wówczas najczęściej pojawiają się krótkotrwałe, ale dość intensywne bóle. Są one umiejscowione w kolanach, łokciach, stawach biodrowych i barkach.

Czas, jaki upływa od momentu zakażenia do wystąpienia objawów boreliozy, może być różny. U większości osób, pierwsze objawy mogą pojawić się od kilku dni do kilku tygodni. Jednakże nie u wszystkich zakażonych osób pojawiają się natychmiast objawy.

Pierwszym etapem zakażenia boreliozą jest zazwyczaj rumień wędrujący. To charakterystyczna czerwona plama na skórze wokół miejsca ukąszenia kleszcza. Ten objaw może wystąpić od kilku dni do kilku tygodni po ukąszeniu. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie zakażone osoby rozwijają rumień wędrujący.

Jeśli borelioza nie zostanie wykryta we wczesnym stadium, bakterie Borrelia mogą rozprzestrzeniać się po organizmie. Może to prowadzić do bardziej zaawansowanych objawów. Takich jak na przykład problemy neurologiczne, bóle stawów, problemy z sercem czy zapalenie mózgu. Te objawy mogą pojawić się nawet miesiące lub lata po pierwotnym zakażeniu.

Ważne jest, aby reagować na wczesne objawy zakażenia boreliozą i skonsultować się z lekarzem. Szczególnie jeśli pojawi się rumień wędrujący na skórze po kontakcie z kleszczem. Im wcześniej rozpozna się i leczy boreliozę, tym lepsze są szanse na skuteczne wyleczenie choroby.

Jak leczyć boreliozę?

Borelioza powinna być leczona za pomocą specjalnych antybiotyków. Wyeliminują one bakterię i pozwolą na powrót do zdrowia. Jednak można ten proces przyspieszyć i wesprzeć naturalnymi metodami. Przede wszystkim poprzez stosowanie ziół na boreliozę.

Wśród tych, które najlepiej sprawdzają się przy boreliozie, jest:

• koci pazur,
• rdest japoński,
• andrographis paniculata,
• czystek kreteński,
• żeń-szeń syberyjski,
• traganek błoniasty,
• szczeć pospolita,
• kolcorośl lecznicza.

Oczywiście poza ziołami konieczne jest wdrożenie antybiotyków. Najczęściej stosowana jest amoksycylina, doksycyklina i cefuroksym.

Czego nie robić po ukąszeniu kleszcza?

Bardzo częstym zjawiskiem po ukąszeniu kleszcza są próby samodzielnego poradzenia sobie z problemem. Niestety najczęściej niosą one ze sobą negatywne skutki. Smarowanie masłem, czy polewanie go różnymi środkami może wywołać skutek odwrotny do zamierzonego. Kleszcz pod wpływem tych substancji zaczyna wymiotować. Może to prowadzić do zwiększenia ryzyka zachorowania na boreliozę, a następnie do nasilenia się jej objawów.

Dlatego też optymalnym działaniem, jeśli dojdzie do ukąszenia, jest poprawne usunięcie kleszcza za pomocą specjalnego przyrządu. Następnie konieczna jest wnikliwa obserwacja ciała i organizmu. Pozwoli ona ocenić, czy nie dochodzi do żadnych objawów klinicznych.

Jeśli masz wątpliwości, w jaki sposób pozbyć się kleszcza, warto wybrać się do lekarza. W nagłym przypadku warto odwiedzić Szpitalny Oddział Ratunkowy. Powinno się bowiem dołożyć wszelkich starań, by uniknąć zakażenia chorobą, która może mieć opłakane skutki zdrowotne.

Późne stadium choroby – czym może grozić?

Borelioza leczona niewłaściwie lub wcale może nieść ze sobą szereg poważnych powikłań. W historii medycyny znane są nawet przypadki pacjentów, u których objawy boreliozy były bardzo podobne do objawów bardzo niebezpiecznej choroby SLA. Wiązało się to z długotrwałym leczeniem właśnie tej choroby. W tym czasie borelioza siała w organizmie dalsze spustoszenie.

Należy pamiętać o tym, że borelioza może mieć skutki w postaci:

• zapalenia mięśnia sercowego,
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• zanikowego zapalenia skóry,
• przewlekłego zapalenia stawów,
• porażenia nerwów czaszkowych.

Wówczas objawy neurologiczne mogą być łudząco podobne do innych poważnych chorób. Dlatego też niezwykle ważne jest poprawne zdiagnozowanie choroby. Właściwe leczenie może doprowadzić do całkowitego ustąpienia dolegliwości.

Jeśli tylko pojawią się objawy wskazujące na zakażenie bakterią Borrelia burgdorferi, warto bezzwłocznie zadziałać. Pierwszym może być rumień wędrujący.

Jak unikać ryzyka zakażenia boreliozą?

Zakażenie boreliozą możliwe jest przez ukąszenia kleszczy, które najczęściej pojawiają się w trawach, krzakach, liściach, drzewach. Unikanie środowisk, w których bytują kleszcze, to jeden ze sposobów na to, by nie doświadczyć zakażenia.

Można również zaopatrzyć się w specyfiki odstraszające kleszcze. Specjalne płyny wydzielają zapach, który jest dla nich nieprzyjemny. Zniechęca je do wkłucia się w spryskaną skórę. Poza dbaniem o siebie w czasie ryzyka ukąszenia kleszcza należy również pamiętać o najmłodszych. Dzieci mogą fatalnie znieść przebieg boreliozy. W sezonie wiosenno-letnim trzeba również zabezpieczać wychodzące zwierzęta domowe, np. kroplami, tabletkami lub specjalnymi obrożami.

Borelioza - podsumowanie

Borelioza, wywoływana przez bakterię Borrelia, może być skomplikowaną chorobą. W walce z nią istnieją naturalne metody wspomagające leczenie. Dieta bogata w antyoksydanty, zdrowe tłuszcze i produkty przeciwzapalne może wzmocnić odporność organizmu.

Zioła takie jak szałwia, oregano czy czosnek mają właściwości antybakteryjne. Dzięki temu mogą pomagać w walce z infekcją. Suplementacja witaminą D oraz probiotykami wspiera układ odpornościowy i reguluje stan zapalny. Regularna aktywność fizyczna może wspomóc funkcje układu immunologicznego.

Istotne jest również wsparcie psychologiczne. Borelioza bowiem może wywoływać stres i wpływać na samopoczucie psychiczne. Niemniej jednak, leczenie boreliozy powinno być konsultowane z lekarzem. Naturalne metody mogą być stosowane jako uzupełnienie terapii przepisanej przez specjalistę.

Bibliografia:

1. Akademia Boreliozy, https://akademia-boreliozy.pl/, data dostępu: 15.04.2023.
2. B. Muraczyńska, E. Gałęziowska, Kontrowersje związane z diagnozą i leczeniem boreliozy na świecie, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015.