Mangan

Mangan

Obecność manganu w organizmie jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania komórek. Nieprawidłowości w jego poziomie – zarówno niedobór, jak i nadmiar – powodują różnego rodzaju zaburzenia: neurologiczne, metaboliczne i ze strony narządu ruchu. Dlatego trzeba zadbać o odpowiednią podaż tego pierwiastka. Dzienne zapotrzebowanie należy uzupełnić wraz z pokarmem. Można zastosować też suplementy diety z manganem. Zobacz, jakie preparaty oferujemy w Sklepie Życia i wybierz najlepszy dla siebie.

Właściwości manganu

Mangan jest pierwiastkiem chemicznym. Zalicza się go do grupy metali przejściowych. Ma aż 15 izotopów. Jednak niemal cały mangan, który można spotkać w naturze to izotop 55, ponieważ jest on najbardziej trwały.

W swojej naturalnej postaci mangan jest ciałem stałym. Jest twardy, ale kruchy. Ma kolor srebrzysty z różowym połyskiem. Naturalnie występuje w glebie, wodzie, a także powietrzu. Jest obecny również w roślinach. Zapewnia im prawidłowy wzrost i rozwój. Najwięcej gromadzi się go w młodych liściach.

Mangan jest pierwiastkiem śladowym. Zalicza się go do mikroelementów. Oznacza to, że organizm człowieka potrzebuje go bardzo niewiele. Mimo to rola manganu w organizmie jest bardzo ważna. Bez niego nie mogą zachodzić ważne dla życia procesy.

Jaką rolę w organizmie pełni mangan?

Pierwiastek ten znajduje się niemal we wszystkich tkankach ludzkiego ciała. Wszystkie pełnione przez niego funkcje są istotne z biologicznego punktu widzenia. Mangan odpowiada za wiele procesów, ponieważ jest obecny w centrach reaktywności wielu enzymów. Szczególnie tych, które biorą udział w metabolizmie cholesterolu, witamin (szczególnie witamin z grupy B) i energetycznych składników diety. Jest potrzebny m.in. do wchłaniania węglowodanów.

Mangan bierze udział w syntezie białek, kwasów tłuszczowych, kwasów nukleinowych, a także niektórych hormonów. Szczególnie podkreśla się jego rolę w przemianach hormonów tarczycy. Rolą manganu w organizmie człowieka jest regulowanie produkcji tyroksyny, czyli nieaktywnej formy hormonów tarczycy.

W organizmie mangan odpowiada też za sprawność seksualną. Pierwiastek ten reguluje poziom libido, a także uczestniczy w syntezie hormonów płciowych. Tym samym podkreśla się jego wpływ na płodność.

Oprócz tego mangan wpływa na:

• przebieg procesu mineralizacji kości,

• syntezę cholesterolu,

• procesie prawidłowego trawienia (głównie tłuszczów),

• proces krzepnięcia krwi,

• stan i kondycję skóry,

• prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych (zwłaszcza mózgu i trzustki),

• proces tworzenia się i kondycję tkanki łącznej.

Nie można zapomnieć, że mangan to pierwiastek o właściwościach antyoksydacyjnych. W organizmie człowieka pod wpływem różnych czynników pojawiają się niesparowane atomy tlenu. Ich elektrony są niesparowane. Nie jest to dla nich naturalna sytuacja, dlatego dążą one do przyjęcia elektronu z innej cząsteczki. Tym samym dochodzi do niszczenia komórek. Pod wpływem wolnych rodników dochodzi do stresu oksydacyjnego. Jest to stan, który przyspiesza procesy starzenia i sprzyja rozwojowi nowotworów. Prawidłowy poziom manganu w organizmie pozwala wychwycić wolne rodniki zanim wyrządzą szkody.

Zapotrzebowanie organizmu na mangan

Dobowe zapotrzebowanie na mangan zależy od kilku czynników. Najważniejszym z nich jest wiek, ale pod uwagę należy wziąć również płeć i stan fizjologiczny organizmu. W 2001 roku Institute of Medicine US wydało następujące zalecenia dotyczące dziennego zapotrzebowania na mangan:

• dzieci do 6. miesiąca życia – 0,003 mg,

•  dzieci od 7. do 12. miesiąca życia– 0,6 mg,

• dzieci do 3. roku życia – 1,2 mg,

• dzieci do 8. roku życia – 1,5 mg

• dzieci do 13. roku życia – 1,9 mg,

• młodzież do 18. roku życia – 2,2 mg,

• kobiety – 1,8 mg,

• mężczyźni – 2,3 mg.

Wyższe spożycie manganu jest rekomendowane w przypadku kobiet, które stosują antykoncepcję hormonalną. Zaobserwowano, że preparaty tego typu zmniejszają wchłanianie manganu.

Warto przy tym zaznaczyć, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie wydała rekomendacji dotyczących dziennego spożycia manganu. Dlatego obecnie zalecenia opierają się na powyższych danych. Natomiast poziom wystarczającego spożycia (AI) został wyznaczony na 3 mg na dobę. Rekomendacja ta dotyczy osób dorosłych – zarówno mężczyzn, jak i kobiet.

Natomiast w Załączniku XIII do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ustalono wartość referencyjnego spożycia manganu dla osób dorosłych na 2 mg na dobę.

Niedobór manganu

Niedobór manganu zdarza się rzadko. Dzieje się tak ze względu na mechanizmy obronne organizmu. Zapobiegają one wydalaniu tego pierwiastka w sytuacjach, gdy jego podaż jest niewystarczająca do pokrycia dziennego zapotrzebowania. W prawidłowych warunkach mangan jest usuwany z kałem. Warto również dodać, że minerał ten jest obecny w wielu produktach spożywczych. To również zapobiega powstawaniu niedoborów.

Przyczyną niedoboru manganu jest przede wszystkim jego niedostateczna podaż wraz z pożywieniem. Dotyczy to osób, które stosują restrykcyjne diety lub głodzą się. Wpływ na rozwój nieprawidłowości mają także zaburzenia wchłaniania. Wchłanianie manganu ma miejsce w jelicie cienkim.

Niedobór manganu objawia się poprzez nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Przy niskim stężeniu tego pierwiastka obserwuje się zaburzenia koordynacji ruchowej. Wiąże się je również z rozwojem niektórych zaburzeń psychicznych i padaczki. Stwierdza się również uszkodzenia układu kostno-stawowego i wyższe ryzyko rozwoju osteoporozy. U dzieci niedobór powoduje opóźnienie rozwoju psychicznego.

Niskie spożycie manganu może prowadzić do obniżenia płodności. Rozwijają się również zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej.

Jak uzupełnić niedobór manganu?

Niedobór manganu można uzupełnić na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest włączenie do diety produktów, które zawierają duże ilości tego pierwiastka. Drugim – rozpoczęcie przyjmowania suplementów diety z manganem.

Źródła manganu w pożywieniu

Mangan jest obecny w wielu produktach spożywczych. Dlatego jego dostarczanie nie powinno sprawiać trudności. Każda osoba jest w stanie z poniższej listy wybrać pożywienie, które pasuje do jej preferencji. Mangan zawierają m.in.:

• produkty pełnoziarniste,

• płatki owsiane,

• nasiona roślin strączkowych,

• kawa,

• herbata,

• mleko i przetwory mleczne,

• mięso,

• ryby,

• owoce (głównie cytrusy, wiśnie, arbuz),

• orzechy,

• kasza gryczana.

Ważne jest, aby dieta była różnorodna i pozbawiona produktów powszechnie uznawanych za niezdrowe.

Mangan – suplementy diety

Źródłem manganu są też suplementy diety. W Sklepie Życia oferujemy preparaty wysokiej jakości, które pomogą uzupełnić niedobór tego pierwiastka.

Suplement diety z manganem, który można nabyć w Sklepie Życia to Mangan dwuwartościowy MSE. Jest on organicznie związany z mikroalgą spiruliną platensis. Ma wysoką skuteczność wchłaniania. Dodatkowo jest dobrze tolerowany. Ten suplement diety z manganem nie zawiera drożdży, żelatyny, kazeiny, laktozy, glutenu, soi  i barwników. Może być stosowany przez wegetarian i wegan.

Sklep Życia oferuje również suplementy z manganem w formie preparatów złożonych. Oprócz tego pierwiastka obecne są nich m.in. cynk i magnez. Przykładem jest Biochelat Cynk+ Mangan + Magnez ( 300ml ) Invex Remedies w formie koncentratu do przygotowania roztworu z wodą lub sokiem owocowym.

Jak stosować suplementy diety z manganem?

Suplementy diety z manganem trzeba stosować zgodnie z zaleceniami producenta. Nie należy przekraczać rekomendowanej dawki. Konieczne jest zrezygnowanie z przyjmowania preparatu, jeżeli istnieją ku temu przeciwwskazania lub pojawiają się skutki uboczne. Zalecane jest także skonsultowanie się z lekarzem w celu dopasowania najlepszego suplementu z manganem.

Nadmiar manganu

Nadmiar manganu może być szkodliwy. Dlatego nie należy przekraczać dziennej dawki suplementów diety. Wysokie stężenie tego pierwiastka powoduje zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Dotyczą one głównie funkcji poznawczych. Może dojść również do zmian zachowania.

Źródła:

1. M. Jarosz i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.

2. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK222332/#ddd00520 (dostęp 08.03.2022).

3. A. Michniowski, D. Galas, A. Szyszkowska, Znaczenie jonów manganu w procesach fizjologicznych w organizmach żywych, "Edukacja Biologiczna i Środowiskowa" 2015, nr 4, s. 11-18.