Witamina D dla dzieci

Witamina D dla dzieci

Witamina D jest jedną z najważniejszych witamin dla dzieci już od pierwszych dni życia. Pediatrzy alarmują, że w naszej populacji szacuje się duży niedobór tego składnika [1]. Ma to związek ze znacznym ograniczeniem ekspozycji na promieniowanie słoneczne, głównie w miesiącach od września do maja. Jaka dawka witaminy D jest odpowiednia dla dzieci w różnym wieku? Czy należy dobierać ją do masy ciała malucha? Dlaczego nie wolno lekceważyć tego suplementu diety i zadbać o jego codzienną podaż? Jaką postać witaminy D wybrać?

Znaczenie witaminy D w organizmie dziecka

Witamina D to tak naprawdę grupa związków określanych jako organiczne związki chemiczne o charakterze steroidowym. Występuje ona pod dwoma postaciami, różniącymi się przede wszystkim budową i źródłem:

• witaminy D₃ -inaczej cholekalcyferol. Ma ona pochodzenie zwierzęce [3].
• witaminy D₂ - inna nazwa to ergokalcyferol - pochodzenia roślinnego [3].

Witamina D zaliczana jest do związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Jej przekształcenie (z prowitaminy do prewitaminy) zachodzi pod wpływem promieniowania UVB. Szacuje się, że ok. 80-100 proc. tej witaminy pochodzi właśnie w wyniku syntezy skórnej w odpowiedzi na ekspozycję na słońce, a w niewielkim procencie z diety.

Rolą witaminy D jest przede wszystkim wzmacnianie układu kostno-szkieletowego za sprawą regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Dzięki temu możliwe jest zapewnienie fizjologicznego, a zatem prawidłowego metabolizmu kości [1]. Ma to kolosalne znaczenie w pożądanym wzroście zarówno niemowląt, jak i starszych dzieci. Witamina D dla dzieci warunkuje także proces mineralizacji zębów, a także reguluje odporność organizmu, co oznacza, że wzmacnia układ immunologiczny. To z kolei zapewnia lepszą ochronę przed działaniem powszechnych patogenów, w tym bakterii, wirusów, czy też grzybów [1,2,3,4].

Jak zadbać o prawidłowy podaż witaminy D u dzieci? Kluczem jest stosowanie odpowiednich suplementów diety, a także zażywanie kąpieli słonecznych. W tym drugim przypadku rekomendowane jest spacerowanie w godzinach 10:00-15:00 przede wszystkim na przełomie września i maja. Wystarczy jedynie 15 minut, aby doszło do prawidłowej syntezy tej witaminy. Ważne jest jednak, aby skóra nie była posmarowania kremem z filtrami blokującymi promieniowanie UVB [3].

Niedobory witaminy D to poważny problem nie tylko u niemowląt i dzieci, ale także osób dorosłych. Zgodnie z danymi dostarczonymi przez Instytut Matki i Dziecka, niedobór witaminy D może dotyczyć aż 75 proc. niemowląt i 94 proc. dzieci po ukończeniu pierwszego roku życia. Okazuje się, że z roku na rok jest coraz gorzej. Jakie mogą być konsekwencje niedoboru tego organicznego związku chemicznego? U dzieci to przede wszystkim krzywica i upośledzenie układu odpornościowego [2].

Źródła witaminy D

Poza promieniowaniem słonecznym witaminę D można przyswajać także wewnętrznie. Pediatrzy i dietetycy podkreślają, że zbilansowana dieta ma kluczowe znaczenie w przypadku odpowiedniego podażu tej witaminy [1]. Warto zwrócić uwagę na to, aby w codziennej diecie znajdowały się zawsze świeże produkty najlepszej jakości - najlepiej lokalne. Źródłem witaminy D są przede wszystkim:

• tłuste ryby morskie,
• jaja (głównie żółtko),
• oleje rybne (tran),
• kaszki i mleko modyfikowane wzbogacone o witaminę D₃,
• masło,
• ser żółty [1].

Niedobór witaminy D - skutki

Witamina D dla dzieci bywa bardzo często suplementowana w niewystarczającej ilości. Objawów niedoborów może być wiele i często są one mało specyficzne. U małych dzieci to przede wszystkim:

• powolny wzrost,
• występowanie guzów czołowych,
• zaparcia,
• choroby przyzębia,
• krzywica,
• łamliwość kości,
• zaburzenie odporności, częsta zapadalność na różnego rodzaju infekcje,
• powolne zrastanie ciemiączka.

Do powszechnych symptomów mogących świadczyć o tym, że koniecznie może być uzupełnienie diety suplementami z witaminą D₃ w składzie, mogą być m.in.:

• bóle mięśni i kości,
• bezsenność,
• brak apetytu,
• apatia,
• problemy z przewodem pokarmowym, w tym biegunki,
• nadwaga,
• szybka męczliwość.

Od wielu lat podkreśla się ważną rolę lekarzy pediatrów w edukowaniu rodziców niemowląt i małych dzieci. Bez wiedzy dotyczącej skutków niedoboru witaminy D i konieczności jej profilaktycznego stosowania, niemożliwe będzie zlikwidowanie problemu.

Odpowiednią dawkę witaminy D zapewnią tylko dobrej jakości preparaty oferowane przez sprawdzone i rzetelne marki.

Nadmiar witaminy D

Czy możliwe jest przedawkowanie witaminy D? Tak, jednakże nie jest to wcale takie powszechne. Jest to mało prawdopodobne w wyniku stosowania diety, czy też nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Jedynym zagrożeniem jest przyjęcie nadmiernej ilości witaminy D₃ w postaci doustnej. Problemem może być spożycie dawki, która aż czterokrotnie przewyższa zalecenia. Dochodzi wówczas do zjawiska utlenienia lipidów budujących błony komórkowe, co prowadzi do powstania niebezpiecznych dla zdrowia nadtlenków. To z kolei sprzyja odkładaniu się w tkankach wapnia. Tym samym zaburzeniu może ulec prawidłowe funkcjonowanie wielu kluczowych w organizmie człowieka narządów, w tym układu krwionośnego czy nerwowego.

Nadmierna podaż witaminy D jest także szkodliwa dla kobiet spodziewających się dziecka. Może bowiem grozić nieprawidłowościami w rozwoju płodu, w tym deformacjami.

Jak bada się poziom witaminy D?

Przed zakupem suplementu diety z witaminą D3 w składzie, warto najpierw zbadać jej poziom w organizmie. Jak to zrobić? Za pomocą prostego i rutynowego testu z krwi. Rodzicom, których dzieci źle znoszą tego rodzaju zabiegi, rekomenduje się skorzystanie z metod nieinwazyjnych, a tym samym niepowodujących stresu u dzieci. Mowa tutaj o internetowym i całkowicie bezpłatnym kalkulatorze witaminy D, wapnia i jodu [1,5]. Odpowiadając na parę pytań, można uzyskać rzetelną odpowiedź na to, że czy dieta i styl życia dziecka zapewnia mu odpowiedni podaż wyżej wspomnianych witamin i substancji odżywczych.

Jak dawkować witaminę D u dzieci?

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi dla dzieci urodzonych na terenie Europy Środkowej, witaminę D3 należy podawać dzieciom już od 1. dnia życia i to bez względu na to, czy są one karmione mlekiem matki, czy modyfikowaną mieszanką. Zaleca się, aby suplementacja była codzienna i trwała aż do 3. roku życia, bez względu na porę roku (a w szczególności w sezonie jesienno-zimowym) [4].

Obecne rekomendacje zalecają podawanie:

• noworodkom i niemowlętom (aż do ukończenia 6. miesiąca życia) - 400 IU (10 μg),
• niemowlętom między 6. a 12. miesiącem życia - 400-600 IU (10-15 μg), przy czym dawka uzależniona jest od codziennej diety,
• dzieciom od 1. roku życia - 600-800 IU (15-20 μg), co uzależnione jest od zawartości witaminy D₃ w codziennym jadłospisie [4].

Bardzo ważne jest, aby nie przekraczać zalecanych dziennych porcji witaminy D₃. Maksymalne stężenie tego związku dawkowanego niemowlętom wynosi 1000 IU (25 μg), natomiast w przypadku dzieci od 1. do 10. roku życia górny limit to 2000 IU (50 μg) [4].

Przed zakupem witaminy D₃ należy upewnić się, że pochodzi od godnych zaufania i sprawdzonych źródeł. Tym samym, nie zaleca się kupowanie preparatów w supermarketach, stacjach benzynowych i miejscach, gdzie istnieje ryzyko niewiadomego pochodzenia. Może stanowić to zagrożenie zdrowia małego dziecka i wywołać u niego szereg objawów niepożądanych.

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/aktualnosci/badania/236554,witamina-d-w-1000-pierwszych-dniach-zycia-dlaczego-jest-tak-wazna [dostęp 7.12.2021]
2. Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D. Zalecenia opracowane przez Polską Grupę Roboczą International University Family Medicine Club. Forum Medycyny Rodzinnej 2013, vol 7, no 2, 55–58.
3. https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/witamina-d-od-pierwszych-dni-zycia/ [dostęp 7.12.2021]
4. https://www.standardy.pl/newsy/id/140 [dostęp 7.12.2021]
5. https://1000dni.pl/narzedzia/kalkulator-witaminy-d-wapnia-i-jodu [dostęp 7.12.2021]