Korzeń żeń-szenia jest znany niemal wszystkim ze względu na swoje cenne właściwości lecznicze. Wiele wskazuje na to, że jego regularne stosowanie – w porozumieniu z lekarzem i przy braku przeciwwskazań – wspiera funkcjonowanie organizmu na różne sposoby. Trzeba jednak pamiętać, aby wybierać wyłącznie wysokiej jakości suplementy diety z tym składnikiem. Zobacz, jakie są właściwości i zastosowanie korzenia żeń-szenia.
Żeń-szeń jest rośliną znaną, uprawianą i wykorzystywaną w lecznictwie już od niemal 4 tysięcy lat. Jest na stałe wpisana w chińską tradycję. Według ludowych wierzeń i przekonań roślina ta harmonizuje energię witalną (Qi). Korzeń prawdziwego żeń-szenia był wykorzystywany do leczenia wielu schorzeń, a także ogólnego wzmocnienia organizmu. Co ciekawe nazywano go "korzeń-człowiek" (rhensen), ponieważ wyglądem przypomina ludzką postać. Do Europy został sprowadzony już w 1000 roku, jednak uznanie zyskał dopiero 250 lat później.
Co to jest żeń-szeń?
To roślina będąca gatunkiem byliny z rodziny araliowatych. Jest ona znana na całym świecie. Ceni się ją przede wszystkim za jej właściwości, dzięki którym wykazuje pozytywny wpływ na organizm człowieka. Wywodzi się z dalekiego Wschodu. Niegdyś naturalnie występował na Półwyspie Koreańskim, w Japonii, Chinach oraz Rosji. Obecnie dziko rośnie tylko w dwóch ostatnich krajach. Zawężenie obszaru wynika z intensywnych zbiorów. Aby ochronić gatunek, w 1975 roku Rosja wpisała go na listę gatunków zagrożonych.
Żeń-szeń jest bardzo wymagającą rośliną. Sprzyja mu zacienione środowisko, żyzna gleba o lekko kwaśnym odczynie oraz podłoże umożliwiające odprowadzanie nadmiaru wody. Jest wrażliwy na zbyt duże nasłonecznienie, wilgoć oraz infekcje grzybicze. Ponadto kiełkuje i rośnie powoli. Jednak wszystkie te cechy sprawiają, że żeń-szeń jest uznawany za jeszcze bardziej wyjątkową roślinę.
Jednak żeń-szeń występuje nie tylko naturalnie, ale jest również uprawiany na szeroką skalę. Głównymi producentami są: Ameryka Północna, Chiny, Korea, Rosja, Mandżuria, Wietnam, Japonia. Dlatego istnieją różne rodzaje żeń-szenia, które nieco różnią się właściwościami i działaniem.
Żeń-szeń jest rośliną, nad którą przeprowadzono wiele badań. Uważa się ją za remedium na wiele dolegliwości, co zresztą znalazło swoje odzwierciedlenie w jej botanicznej nazwie – Panax ginseng. Pierwszy człon oznacza "panaceum", co według Słownika Języka Polskiego PWN oznacza "środek leczniczy mający leczyć wszelkie choroby". Natomiast "ginseng" to łacińska transkrypcja chińskiej nazwy "rhensen". W Polsce wymawiamy ją jako "żeń-szeń", co jest spowodowane zapożyczeniem z języka rosyjskiego.
Rodzaje żeń-szenia
Rodzaje żeń-szenia wyróżnia się ze względu na pochodzenie rośliny. Najbardziej znane i cenione są:
-
żeń-szeń właściwy (chiński),
-
żeń-szeń koreański,
-
żeń-szeń amerykański,
-
żeń-szeń syberyjski,
-
żeń-szeń indyjski.
Warto jednak pamiętać, że żeń-szeń indyjski nie jest odmianą żeń-szenia. Jest on znany pod inną nazwą - ashwagandha - jest to rodzaj adaptogenów (do których również należy żeń-szeń właściwy). Jednak jest on wymieniany w tej grupie, ponieważ wykazuje właściwości podobne do tych, które ma prawdziwy żeń-szeń.
Tak naprawdę istnieje około 20 różnych rodzajów żeń-szenia. Jednak znaczenie dla organizmu człowieka mają jedynie te wymienione powyżej.
Właściwości żeń-szenia
Częścią żeń-szenia, która ma największe znaczenie dla organizmu człowieka jest korzeń. Jest to słabo rozgałęzione kłącze, które ma białoszary kolor. Przygotowuje się z niego wyciągi, które są dodawane do preparatów lub kosmetyków. Korzeń żeń-szenia można też zasuszyć i stosować w formie sproszkowanej.
Badania wykazały, że w żeń-szeniu znajduje się ponad 200 substancji aktywnych. Do najważniejszych z nich należą:
-
ginsenozydy,
-
flawonoidy,
-
kwasy tłuszczowe,
-
polisacharydy,
-
związki azotowe,
-
witaminy (A, C, PP, E, witaminy z grupy B),
-
olejki eteryczne,
-
choliny,
-
mikro- i makroelementy (miedź, fosfor, żelazo, kobalt, chrom, wapń, magnez, krzem, siarka).
Właściwości żeń-szenia mogą się nieco różnić między poszczególnymi gatunkami.
Na co pomaga żeń-szeń?
Korzeń żeń-szenia ma cenne właściwości, dlatego został zaliczony do adaptogenów. Są to rośliny, które charakteryzują się szerokim wpływem na organizm człowieka – zarówno ciało, jak i umysł. Szczególnie zwiększają jego możliwości adaptacyjne do zmieniających się i niekorzystnych warunków środowiskowych oraz czynników stresowych.
Dzięki obecnym składnikom żeń-szeń wykazuje właściwości antyoksydacyjne (przeciwutleniające). Oznacza to, że eliminuje wolne rodniki tlenowe, które niszczą komórki oraz przyczyniają się do niekorzystnych dla nich procesów (m.in. nowotworzenia). Spożywanie antyoksydantów jest bardzo ważne, ponieważ wolne rodniki tlenowe pojawiają się w organizmie jako efekt uboczny reakcji metabolicznych.
Jednak żeń-szeń ma też szereg innych właściwości prozdrowotnych. Regularne stosowanie żeń-szenia może wspomóc organizm w prawidłowym funkcjonowaniu. Mowa zwłaszcza o działaniu układu nerwowego, odpornościowego i krwionośnego, ale też o potencji.
Żeń-szeń poprawia pamięć
Żeń-szeń znany jest przede wszystkim ze swojego wpływu na układ nerwowy. Roślina ta stosowana jest w celu poprawienia wydolności psychicznej. Sięgają po nią osoby, które zaobserwowały u siebie spadek koncentracji. Uważa się także, że ma ona pozytywny wpływ na pamięć i inne funkcje poznawcze. Należy jednak pamiętać, że nie udowodniono, aby korzeń żeń-szenia zapobiegał lub leczył chorobę Alzheimera i inne zespoły otępienne.
Żeń-szeń poprawia pamięć
Żeń-szeń a układ odpornościowy
Do stosowania żeń-szenia zachęca również jego wpływ na układ odpornościowy. Wykazano, że stymuluje on organizm do produkcji przeciwciał. Ma to duże znaczenie w walce z patogenami.
Żeń-szeń na potencję
Żeń-szeń stosowany jest bardzo chętnie przez panów, którzy borykają się w problemami z potencją. Jest on uznawany za afrodyzjak, ponieważ wzmaga popęd płciowy. Jednocześnie sprzyja pojawieniu się erekcji i ułatwia jej utrzymanie.
Żeń-szeń zwiększa uwalnianie w organizmie tlenku azotu. Jest to substancja, która ma czynny udział w osiąganiu wzwodu. Powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych penisa, dzięki czemu ciała jamiste mogą wypełnić się krwią. Trzeba jednak zaznaczyć, że przyjmowanie preparatów z żeń-szeniem nie zawsze wystarcza, aby poprawić sprawność seksualną. Panowie powinni szukać problemów z erekcją wraz z lekarzem, a w razie potrzeby zastosować odpowiednie leczenie.
Żeń-szeń a procesy starzenia
Żeń-szeń może spowalniać naturalne procesy starzenia się organizmu. Dzieje się to za sprawą jego właściwości antyoksydacyjnych, do których w głównej mierze przyczyniają się ginsenozydy, ale też wolne związki fenolowe. Rodniki uszkadzają DNA komórek, co przyspiesza procesy degeneracyjne. Zdolność do ich wymiatania pozwala zachować młodość na dłużej. Jednocześnie ochrona komórek organizmu przed stresem oksydacyjnym poprawia ich funkcjonowanie.
Żeń-szeń a układ krążenia
Korzeń żeń-szenia wykazuje również pozytywny wpływ na układ krążenia. Przede wszystkim komórki serca i naczynia krwionośne są chronione przed stresem oksydacyjnym. Ponadto badania wskazują na to, że może on przyczyniać się do uregulowania poziomu cholesterolu we krwi.
Żeń-szeń – przeciwwskazania
Chociaż żeń-szeń wykazuje pozytywny wpływ na organizm człowieka, nie wszystkie osoby mogą go stosować. Jest on przeciwwskazany dzieciom, kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby, które chorują przewlekle – zwłaszcza na choroby układu krążenia. Warto pamiętać, że żeń-szeń może wchodzić w interakcję z niektórymi lekami (m.in. lekami przeciwdepresyjnymi). Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem.
Jakie preparaty z żeń-szeniem wybierać?
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów z żeń-szeniem. Przy wyborze należy kierować się tym, aby były one jak najbardziej naturalne – im krótszy skład, tym lepiej. Ponadto warto zwrócić uwagę na to, aby dawka pokrywała zapotrzebowanie organizmu. Osoby, które chcą bardziej wspierać swój organizm, mogą sięgnąć po preparaty złożone, które poza żeń-szeniem zawierają m.in. miłorząb japoński, błonnik, wyciągi roślinne.
Źródła:
-
M. Dolot, K. Śmigielski, M. Wesołowska, Analiza wybranych składników chemicznych w żeń-szeniu amerykańskim uprawianym w Polsce, "Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej" 2006, nr 984, s. 53-63.
-
H. Bojarowicz, P. Dźwigulska, Suplementy diety. Część III. Interakcje suplementów diety z lekami, „Hygeia Public Health” 2012, nr 47, s. 442–447.
