Propolis

Propolis, czyli kit pszczeli, to - kolejne obok miodu - dobrodziejstwo, którego autorem są najpożyteczniejsze owady na świecie - pszczoły. Produkty pszczele zawierają bardzo cenne właściwości. Nie inaczej jest w przypadku propolisu, który zauważono i doceniono już w starożytności ze względu na jego właściwości przeciwbakteryjne, a miejscowo również znieczulające. Co warto wiedzieć o tej ciekawej substancji i jak ją stosować, by wykorzystywać jej prozdrowotne właściwości?

Czym jest propolis?

Propolis to inaczej kit pszczeli - substancja produkowana przez pszczoły z tych składników, które zbierają z roślin. Właściwie do produkcji dochodzi jeszcze na roślinie, a następnie z pomocą aparatów gębowych pszczoły przenoszą propolis do ula. Dlaczego to robią? Pszczoły używają propolisu do zabezpieczania ula, dokładnie do zalepiania jego wlotu i wszelkich szpar, by chronić się patogenami m.in. przed wirusami i grzybami. Na kit pszczeli składają się żywice roślinne, pyłek kwiatowy, wosk pszczeli, olejki eteryczne, a także elementy wydzielin gruczołów pszczelich.

Kit pszczeli to lepka substancja, która może mieć różne kolory, w zależności od tego, z jakiej rośliny pochodzi materiał, który posłużył do jej produkcji. Może być żółto-zielona, pomarańczowa, w odcieniach brązu, brunatna, a nawet czarna. Znaczenie dla jej wyglądu mają również takie czynniki jak rasa pszczół, czy też szerokość geograficzna, na jakiej została wyprodukowana. Kit pszczeli jest wrażliwy na zmiany temperatur - może mieć postać twardą i kruchą, plastyczną lub płynną. Skład propolisu jest bardzo bogaty i zawiera cenne substancje przeciwgrzybicze, antybakteryjne, przeciwzapalne, a także znieczulające. W związku z tym znalazł szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej i może być stosowany codziennie jako wsparcie organizmu człowieka. Często jest to również składnik preparatów farmakologicznych.

Propolis - właściwości prozdrowotne

Skład propolisu jest zmienny i może zależeć od takich czynników, jak pora roku, rasa pszczół, rodzaj rośliny, a nawet stopień zanieczyszczenia powietrza. W większości jednak w propolisie znajdziemy cenne dla ludzkiego zdrowia substancje, wśród których można wyróżnić:

• witaminy, m.in. witaminy z grupy B oraz witamina A, C, D i E;
• minerały, m.in.: żelazo, cynk, miedź, kobalt, magnez, krzem, selen, fosfor, mangan;
• substancje lotne, również olejki eteryczne;
• flawonoidy;
• związki fenolowe;
• terpenoidy.

Wśród tych substancji znajduje się ok. 300 różnych związków, które odkryto w propolisie i które wykazują aktywność biologiczną. W związku z tym kit pszczeli może być stosowany jako ochrona przed różnego rodzaju patogenami (podobnie, jak ma to miejsce w przypadku pszczół), ale także jako środek na niektóre dolegliwości. Co ciekawe, okazało się że w niektórych sytuacjach propolis jest w stanie blokować rozwój szczepów bakteryjnych, które wykazały się odpornością na antybiotyki.

Kit pszczeli - działanie przeciwdrobnoustrojowe

Przeciwdrobnoustrojowe działanie propolisu skupia się wokół walki z różnego rodzaju zagrożeniami, takimi jak grzyby, wirusy chorobotwórcze i bakterie. Propolis może stanowić wsparcie przy leczeniu zakażenia paciorkowcem, a także hamuje wzrost grzybów, które mogą być potencjalnym zagrożeniem dla układu rodnego i przewodu pokarmowego, ponieważ powodują przerost drożdżaków. Jeśli chodzi o układ rodny, propolis może stanowić wsparcie w leczeniu bakteryjnego grzybiczego zapalenia pochwy. W wielu przypadkach okazuje się także skutecznym środkiem na wirusa opryszczki pospolitej, który bardzo często dotyka osłabione organizmy.

Kit pszczeli - wsparcie procesów regeneracyjnych

Produkty pszczele, takie jak miód i właśnie propolis, są stosowane również w ramach wsparcia organizmu, który walczy z częstymi i popularnymi infekcjami, m.in. górnych dróg oddechowych. Może wspierać odporność organizmu, ale także stanowić pomoc podczas już trwającej infekcji, m.in przy bólu gardła, czy też chorobach krtani. W tym przypadku ważne są również właściwości znieczulające tej substancji. Na skutek miejscowego stosowania propolisu dolegliwości bólowe mogą zanikać, dlatego stosuje się go m.in. w tabletkach do ssania na gardło. Dodatkowo stymuluje układ immunologiczny i wpływa na łagodzenie skutków stresu, dzięki czemu sprawniej funkcjonuje układ krwionośny. W ramach procesów regeneracyjnych może być stosowany również przy ranach pooperacyjnych. Niewątpliwie zatem jedną z najbardziej wszechstronnych substancji pochodzącej od owadów, jest właśnie propolis.

Kit pszczeli - wsparcie przy problemach natury stomatologicznej

Propolis dobrze sprawdza się jako wsparcie przy problemach stomatologicznych, do których możemy zaliczyć m.in. afty, pleśniawki, paradontoza, wrzodziejące zapalenia dziąseł, czy nadwrażliwość zębów. Może sprawdzić się również przy poważniejszych stanach, takich jak choroby miazgi zębowej i kanałów korzeniowych. Propolis możemy stosować miejscowo, np. przykładając wacik nasączony substancją z propolisem. Używanie propolisu w stomatologicznych stanach zapalnych może mieć również formę płukania gardła płukanką, w której składzie znajduje się propolis.

Kit pszczeli a choroby skórne

Mieszanina żywicy drzew, woski i pyłek kwiatowy, które składają się na propolis, można również wykorzystywać jako wsparcie przy chorobach skórnych. Propolis wykorzystywany jest w takich sytuacjach jak zajady, ropnie, grzybica, czy zapalenie mieszków włosowych. Propolis wykazuje się również skutecznością w pielęgnacji skóry tłustej, na której częściej powstają stany zapalne, a także pojawiają się różnego rodzaju wypryski. Wszechstronne właściwości propolisu sprawiają, że może być wykorzystywany także w przypadku powstałych na skórze odmrożeń lub oparzeń.

W jakich formach występuje propolis?

Propolis może występować jako składnik środków farmakologicznych, jednak może stanowić również naturalne wsparcie i stymulować poprawną reakcję organizmu na różnego rodzaju zagrożenia. Propolis zawiera wiele cennych substancji, które sprawiają, że obecnie dostępny jest w kilku różnych formach.

Propolis w kapsułkach

Najpopularniejszą formą suplementacji propolisu są kapsułki. Najczęściej znajduje się tam ekstrakt z propolisu, który można zażywać jako formę trwałej suplementacji, np. w celu budowania naturalnej odporności. Zawsze należy przy tym przestrzegać porcji, które zaleca producent.

Krople z propolisem

Kit pszczeli można przyjmować również w formie kropli. Preparat wyposażony jest wówczas w specjalną pipetkę lub pompkę, dzięki której możliwa jest aplikacja pojedynczych kropli. Zazwyczaj odpowiednia dawka propolisu wynosi kilka kropel dziennie.

Pasty do zębów z propolisem

Propolis już w medycynie ludowej był stosowany jako skuteczny środek na stany zapalne stomatologicznej natury. Jego skuteczność sprowokowała zatem tworzenie past do zębów, dzięki którym możliwa jest codzienna pielęgnacja jamy ustnej z użyciem tej substancji. Dodatkowo można stosować specjalne płukanki jamy ustnej z propolisem. Doskonale sprawdzą się również przy zapaleniu jamy ustnej.

Tabletki na gardło z propolisem

Przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe działanie propolisu, a także jego miejscowe działanie znieczulające wpływa również na łagodniejszy przebieg infekcji górnych dróg oddechowych. Stąd też propolis może być używany również w formie tabletek na gardło.

Żelki z propolisem

Żelki to nieco inna forma kapsułek - dla wielu osób bardziej przystępna. Żelki bardzo często są formą propolisu, którą można podawać również dzieciom.

Maści i kremy z propolisem

Miejscowe działanie propolisu również może przynosić zadowalające efekty, m.in. w stanach chorobowych skóry. Dlatego dostępne są również kremy, które wykazują można stosować do codziennej pielęgnacji. Maści na bazie propolisu są polecane jako środek na sportowe urazy, czy stłuczenia.

Nalewka z propolisem - popularna forma stosowania kitu pszczelego

Bardzo popularna forma stosowania dobroczynnej substancji, jaką jest propolis, to domowej roboty nalewka. Najczęściej składa się na nią zmielony propolis, spirytus oraz odpowiednia ilość przegotowanej wody. Po połączeniu tych składników tworzoną właśnie nalewkę należy odstawić na czas ok. 2-3 tygodni. Warto jednak codziennie do niej zaglądać, by ją wymieszać - dzięki temu propolis szybciej się rozpuści. Na koniec będzie jeszcze wymagała filtrowania. Dopiero wtedy może być stosowana w niewielkich ilościach, np. jako dodatek do herbaty.

Przeciwwskazania do stosowania propolisu

Przeciwwskazanie do stosowania produktów z propolisem może być głównie uczulenie na produkty pszczele. Czasem reakcje alergiczne mogą powstawać dlatego, że w danej próbce propolisu znalazły się pyłki kwiatowe, na które uczulona jest osoba, która przyjęła propolis. Najczęściej alergia ma formę obrzęku i zaczerwienienia skóry. Warto wówczas zaprzestać stosowania propolisu i obserwować, czy zmiana zacznie znikać.

Ostrożność przy tego typu produktach powinny zachować również kobiety w ciąży. Nie zawsze są to produkty przeznaczone dla dzieci, należy tu przestrzegać wskazań producentów.

Źródła:

1. Cichocki J., Propolis bez tajemnic, PODR w Lubaniu, 2017.
2. Kędzia B. i in., Aktywność antybiotyczna propolisu krajowego i europejskiego, Postępy Fitoterapii, 2013.